با ژانرهای مطرح سینمایی آشنا شوید

به گزارش فیلم‌نت نیوز، ژانرِ فیلم به دسته بندی سبکی یا موضوعی فیلم‌های سینمایی گفته ‌می‌شود که بر اساس شباهت‌های فیلم‌ها در نوع روایت یا رویکرد زیبایی‌شناختی یا واکنش‌های احساسی مخاطب تعریف ‌می‌شود. ژانرهای سینمایی عمدتا برگرفته از نظریه‌های نقد ادبی هستند و معمولا با «قراردادهای تعیین شده، نمادها، روایت‌ها، شخصیت‌ها و بازیگرانی خاص» مشخص می‌شوند. طبق تعریف ژانر ‌می‌توان فیلم‌ها را بر اساس لحن، موضوع، قالب، مخاطبِ هدف یا… طبقه بندی کرد. حالا در این مطلب تلاش کرده ایم ۱۲ ژانر مشهور سینمایی را که هر مخاطب علاقه‌مند به سینما به نوعی باید با آن آشنا باشد، معرفی کنیم.

اکشن

یکی از مشهورترین و محبوب ترین ژانرهای سینمایی بدون شک ژانر اکشن است. ‌می‌توان گفت این ژانر بی تردید در کنار کمدی و ترسناک معروف ترین ژانرهای سینمایی در میان علاقه مندان غیرجدی سینما قلمداد ‌می‌شود منظور از علاقه مندان غیرجدی  آن دسته از افرادی است که سینما را صرفا به عنوان یک سرگرمی ‌می‌شناسند و به صورت جدی شناختی نسبت به آدم‌های حاضر در این صنعت و سازوکار آن ندارند. فیلم‌های این ژانر عمدتا شامل سکانس‌های تعقیب و گریز، دعوا و درگیری، تیراندازی، انفجار و صحنه‌های همراه با بدلکاری است. فیلم‌های اکشن اغلب با ژانرهای دیگر ترکیب می‌شوند و به اشکال مختلفی مانند کمدی اکشن، اکشن علمی تخیلی و ترسناک اکشن و…در‌می‌آیند. فیلم‌های فاجعه، جنگی، ابرقهرمانی و جاسوسی نیز در بسیاری از تعاریف به‌عنوان زیرژانرِ اکشن جای می‌گیرند. از نمونه‌های برجسته این ژانر ‌می‌توان به فیلم‌های «تغییر چهره»، سری فیلم‌های «جان سخت» و «رمبو» اشاره کرد.

کمدی

کمدی ژانری سینمایی است که تاکید آثارش بر طنز و شوخی است. این فیلم‌ها برای سرگرم کردن مخاطبان و خنداندن آنها طراحی شده‌اند.آثار کمدی معمولا پایان خوشی دارند البته که فیلم‌های کمدی سیاه نیز از این قاعده مستثنی هستند. کمدی یکی از قدیمی ترین ژانرهای سینمایی است و در همان آغازین روزهای شکل گیری سینما بوجود آمد و عمری به قدمت سینما دارد. برخی از اولین فیلم‌های صامت، کمدی‌های اسلپ‌استیک بودند که شوخی‌های شان همگی بر تصاویر و رفتارهای بازیگران تکیه داشت و عملا موفق ترین فیلم‌های روزهای اولیه دنیای سینما بودند. فیلم‌های کمدی در مقایسه با سایر ژانرها، تمرکز بیشتری روی ستاره‌‌ها دارند. از مشهورترین فیلم‌های این ژانر ‌می‌توان به کمدی‌های چاپلین، باستر کیتون، لورل و هاردی و آثار بیلی وایلدر اشاره کرد.

وحشت

ژانری است که تلاش دارد با ایجاد ترسِ فیزیکی یا روانی، بینندگان خود را تحت تاثیر قرار دهد. فیلم‌های ترسناک اغلب موضوعات تیره و تاریک را بررسی می‌کنند و ممکن است به موضوعات یا مضامین همراه با گناه نیز بپردازند. عناصر گسترده این ژانر شامل هیولاها، رخدادهای آخرالزمانی و باورهای مذهبی یا عامیانه است. قدمت فیلم‌های ترسناک نیز همچون کمدی بسیار زیاد است و به بیش از یک قرن ‌می‌رسد. تاثیرپذیری از ادبیات گوتیک و نویسندگان مطرح دنیای ادبیات مانند ادگار آلن پو، برام استوکر و مری شلی در آثار اولیه تولید شده این ژانر نقش ویژه دارند. این ژانر در سیرتکاملی خود صاحب چندین زیرشاخه مشهور شد که از جمله آنها ‌می‌توان به ترسناک بدن (بادی هارر)، ترسناک کمدی، اسلشر، زامبی، ماورایی، وحشت روانی و…اشاره کرد. این ژانر در سراسر جهان طرفداران زیادی دارد و تولیدات برجسته ای نیز دارد که از جمله آنها ‌می‌توان به آثار ترسناک کشورهای آسیای شرقی اشاره کرد.

موزیکال

موزیکال ژانری است که در آن ترانه‌ها و موسیقی با شخصیت‌های فیلم و روایت آن در هم آمیخته می‌شود و ضمنا گاهی اوقات با رقص نیز همراه می‌شود. در ژانر موزیکال ترانه‌ها معمولا طرح داستان را پیش می‌برند و یا شخصیت‌های فیلم را توسعه می‌دهند، اما در برخی موارد، آنها صرفا به‌عنوان وقفه‌ای در خط داستان عمل می‌کنند. واضح است که عمر ژانر موزیکال به پس از ظهور فناوری صدا مربوط ‌می‌شود. از مشهورترین فیلم‌های این ژانر ‌می‌توان به «آواز در باران»، «آوای موسیقی»، «داستان وست ساید»، «لالالند» و… اشاره کرد.

نوآر

نوآر که در زبان فرانسوی به معنی سیاه است، به سبکی از درام‌های جنایی ‌هالیوود گفته ‌می‌شود که بر نگرش‌ها و انگیزه‌های بدبینانه کاراکترها تاکید دارد. دهه ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ میلادی عموما به عنوان دوره کلاسیک فیلم نوآر آمریکایی در نظر گرفته ‌می‌شود. فیلم نوآر این دوره با سبک بصری منحصر به فرد خود که ریشه در فیلمبرداری آثار اکسپرسیونیستی آلمان دارد، شناخته ‌می‌شود. بسیاری از داستان‌های فیلم‌های نوآر کلاسیک از آثار جنایی سرچشمه می‌گیرند و اتفاقات شان بیشتر در دوره رکود بزرگ در ایالات متحده رخ ‌می‌دهد. این سبک فیلم‌ها با رنگی شدن آثار سینمایی کم و کم تر شد بعدها به آثاری که از لحاظ قصه و فرم به این آثار شبیه بودند ولی به صورت رنگی فیلمبرداری شدند نئونوآر گفته ‌می‌شد که به نوعی زیرمجموعه نوآر شناخته ‌می‌شود. فیلم‌های «شاهین مالت»، «بانویی از شانگهای»، «لورا» و «گیلدا» در میان مشهورترین فیلم‌های نوآر شناخته ‌می‌شوند.

وسترن

در فیلم‌های وسترن ژانری که یکی از قدیمی ترین ژانرهای سینمایی است اتفاقات اغلب در غرب آمریکا و در قرن نوزدهم ‌می‌گذرد. مولفه‌های پرتکرار این ژانر، گروهی قانون شکن، اسب، اسلحه، قهرمانی که اغلب در قامت کلانتر ظاهر ‌می‌شود، زمین‌های لم یزرع و گرمای سوزان است. اصطلاح وسترن که برای توصیف این ژانر سینمایی استفاده ‌می‌شود، ظاهرا اولین بار از مقاله ای در جولای ۱۹۱۲ در مجله موشن پیکچر ورلد سرچشمه گرفته است. از مشهورترین فیلم‌های وسترن ‌می‌توان به «دلیجان»، «جویندگان»، «رود سرخ»، «ریو براوو»، «با گرگ‌ها ‌می‌رقصد» و «نابخشوده» اشاره کرد.

علمی تخیلی

علمی تخیلی ژانری است که از تصورات علمی تخیلی و گمانه‌زنی‌های انسان از پدیده‌ها بهره ‌می‌برد تصوراتی که به طور کامل توسط علمِ مرسوم پذیرفته نشده‌اند، مانند حیات فرازمینی‌ها، فضاپیماها، ربات‌ها، سایبورگ‌ها، جهش‌یافته‌ها، سفر بین ستاره‌ای، سفر در زمان یا سایر فناوری‌ها. فیلم‌های علمی تخیلی اغلب برای تمرکز بر مسائل سیاسی یا اجتماعی و بررسی مسائل فلسفی مانند وضعیت انسان استفاده می‌شوند. این ژانر از سال‌های اولیه سینمای صامت بوجود آمد، زمانی که ژرژ ملیس در سفر به ماه (۱۹۰۲) از جلوه‌های ویژه خاصی استفاده کرد. نمونه برجسته بعدی این ژانر (برای اولین بار در آثار بلند سینمایی) فیلم متروپلیس (۱۹۲۷) است. از دهه ۱۹۳۰ تا ۱۹۵۰، این ژانر عمدتا شامل فیلم‌های کم‌هزینه و اصطلاحا بی مووی بود. پس از فیلم شاخص استنلی کوبریک یعنی فیلم «۲۰۰۱: یک ادیسه فضایی» (۱۹۶۸)، ژانر علمی تخیلی جدی‌تر مورد توجه قرار گرفت. در اواخر دهه ۱۹۷۰ میلادی و با ساخت فیلم «جنگ ستارگان» فیلم‌های علمی تخیلی پرهزینه و مملو از جلوه‌های ویژه در بین مخاطبان محبوب شدند و راه را برای موفقیت این فیلم‌ها در دهه‌های بعدی هموار کردند.

فانتزی

فیلم‌های فانتزی، آثاری هستند که با مضامین و اتفاقات خارق‌العاده مانند جادو، رویدادهای فراطبیعی، اساطیر، فولکلور یا جهان‌های فانتزی عجیب و غریب در ارتباط هستند. این ژانر در کنار فیلم‌های علمی تخیلی و همینطور ترسناک، شکلی از داستان‌های تخیلی را روایت می‌کنند و ضمنا با همدیگر همپوشانی هم دارند. فیلم‌های فانتزی اغلب دارای عنصری از جادو، اسطوره، شگفتی و چیزهای خارق‌العاده است. «جادوگر شهر از»  و سری فیلم‌های «ارباب حلقه‌ها» جزو شناخته شده ترین آثار این ژانر به شمار ‌می‌آیند.

عاشقانه

فیلم‌های عاشقانه آثاری هستند که تمرکزشان بر شور، احساسات و درگیری عاشقانه میان شخصیت‌های اصلی است. معمولا این فیلم‌ها دارای مولفه‌های آشنایی مانندن قرار گذاشتن، خواستگاری یا ازدواج است. در این فیلم‌ها شخصیت‌ها در پی یافتن عشقی رمانتیک هستند و در این میان گاهی اوقات، شخصیت‌های عاشق با موانعی همچون مسائل مالی، بیماری جسمی، اشکال مختلف تبعیض، محدودیت‌های روانی یا مقاومت‌های خانوادگی روبرو ‌می‌شوند. از مشهورترین فیلم‌های رمانتیک و عاشقانه ‌می‌توان به سه گانه «پیش از» ساخته ریچارد لینکلیتر، «کازابلانکا»، «بربادرفته»، «تعطیلات رمی»، «فیلمی کوتاه درباره عشق» اشاره کرد.

تاریخی

درام‌های تاریخی یا درام‌های دوره ای یک ژانر فیلم به شمار ‌می‌آیند که در آن داستان‌ها بر اساس رویدادهای تاریخی و افراد مشهور ساخته ‌می‌شوند. برخی از درام‌های تاریخی درام‌های مستند هستند، که تلاش می‌کنند یک رویداد تاریخی یا زندگی‌نامه را تا حدی که تحقیقات تاریخی موجود اجازه می‌دهد به‌طور دقیق به تصویر بکشند. دیگر درام‌های تاریخی، داستان‌های تخیلی هستند که بر اساس یک شخص واقعی و اعمال او ساخته شده‌اند که از نمونه آنها ‌می‌توان به «شجاع دل» اشاره کرد که بر اساس مبارزه شوالیه قرن سیزدهمی، ویلیام والاس ساخته شده است. مشخصه اصلی اغلب این فیلم‌ها مدت زمان بسیار طولانی آنها است. فیلم‌هایی مانند «بن هور»، «کلئوپاترا»، «اسپارتاکوس»، «گلادیاتور» از برجسته‌ترین آثار این ژانر هستند.

تریلر

فیلم تریلر یا مهیج که با نام‌هایی چون فیلم‌های سوسپانس یا مهیجِ سوسپانس نیز شناخته می‌شود، ژانری سینمایی است که هیجان و تعلیق را در بیننده برمی‌انگیزاند. در این فیلم‌ها عناصر دلهره و تعلیق در  اغلب پلان‌های فیلم یافت می‌شود. اریک آر. ویلیامز، فیلمنامه‌نویس و محقق سینما، فیلم‌های تریلر را به‌عنوان یکی از یازده ژانر سینمایی در طبقه‌بندی فیلمنامه‌نویسی معرفی می‌کند و مدعی است که همه فیلم‌های داستانی بلند را می‌توان بر اساس ژانرهای انتخابی وی طبقه‌بندی کرد. از نگاه اریک آر. ویلیامز ۱۰ ژانر دیگر عبارتند از اکشن، جنایی، فانتزی، ترسناک، عاشقانه، علمی تخیلی، ورزشی، زندگینامه ای، جنگی و وسترن هستند. برای مثال فیلم «ربکا» اثر هیچکاک به عنوان یک تریلر روانشناسانه شناخته می‌شود یا «بازماندگان» ساخته جان بورمن به عنوان یک اثر تریلر معرفی می‌شود.

ملودرام

بنا به آنچه در مطالعات سینمایی و نقد فیلم ذکر شده است، ژانر ملودرام بر احساسات شدید و اغراق‌آمیز و موقعیت‌های دراماتیک تاکید دارد البته هیچ تعریف ثابتی از اصطلاح ملودرام وجود ندارد و ممکن است از این واژه برای اشاره به طیف گسترده و متنوعی از فیلم‌های ژانرهای دیگر از جمله درام‌های عاشقانه، درام‌های تاریخی، آثار مهیج روان‌شناختی یا جنایی و غیره نیز استفاده شود. باوجود اینکه ملودرام از زمان پیدایش سینما در این صنعت حضور داشته است، با این حال این اصطلاح تا دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ میلادی به عنوان یک ژانر سینمایی مشخص شناخته نمی شد تا اینکه منتقدان و محققان سینما ویژگی‌های فرمی و موضوعی این نوع فیلم‌ها را شناسایی کردند.

به رسمیت شناخته شدن ملودرام به عنوان یک ژانر سینمایی از ارزیابی مجدد انتقادی فیلم‌های داگلاس سیرک (که به عنوان مهم‌ترین چهره عرصه فیلم‌های ملودرام در نظر گرفته می‌شود) سرچشمه می‌گیرد، منتقدان آثار دهه ۱۹۵۰ میلادی داگلاس سیرک را در کنار آثار وینسنت مینلی به عنوان فیلم‌های اولیه «ملودرام خانوادگی» هالیوود نام‌گذاری کرده اند. ملودرام ها از دهه هفتاد میلادی به بعد به کانون اصلی بحث در مورد مسائلی چون جنسیت، گرایشات جنسی و تفسیر جدید از مضامین فرهنگی بدل شدند. ملودرام‌های کره‌ای را که امروزه طرفداران زیادی در سراسر دنیا دارد می‌توان جزو مشهورترین زیرژانرهای ملودرام خواند. «تقلید زندگی» داگلاس سیرک و «برخورد کوتاه» دیوید لین در میان مشهورترین فیلم های ملودرام تاریخ سینما جای دارند.

محمدامین شکاری