به مناسبت ۶۰ ساله شدن فیلم «پرندگان» و عرضه آن در فیلم نت نگاهی به وجوه مختلف آن داشته ایم.
به گزارش فیلم نت نیوز به نقل از امپایرآنلاین،فیلم «پرندگان» (The Birds) یکی از جذاب‌ترین فیلم‌های ترسناک دنیا به کارگردانی آلفرد هیچکاک و اقتباسی آزاد از داستان بلندی به همین نام نوشته «دافنه دوموریه» است.
هیچکاک به ایوان هانتر، فیلمنامه‌نویس خود گفته بود بهتر است شخصیت‌های تازه‌ای با خط داستانی مفصل‌تری بنویسد، اما مضمون اصلی داستان دوموریه که همان حملات کور پرندگان است را حفظ کند.
فیلم پرندگان هیچکاک در ابتدا نقدهای آمیخته‌ای دریافت کرد، اما به تدریج بیشتر مورد توجه منتقدان قرار گرفت و حتی در بین بهترین فیلم‌های ژانر وحشت و دلهره‌آور نیز قرار گرفت.
مشخصات فیلم پرندگان (The Birds)
ژانر: ترسناک، دلهره‌آور
کارگردان: آلفرد هیچکاک
فیلمنامه: ایوان هانتر
بر پایه: رمان کوتاه «پرندگان» از دافنه دوموریه
بازیگران: تیپی هدرن، راد تیلور، جسیکا تندی، سوزان پلشت، ورونیکا کارترایت، روث مک‌دویت
موسیقی: اسکار سالا، رمس گسمن، برنارد هرمان
فیلم‌برداری: رابرت برکس
تدوین: جرج توماسینی
تهیه‌کننده: آلفرد هیچکاک
توزیع: یونیورسال استودیوز
اکران: ۲۸ مارس ۱۹۶۳
مدت زمان: ۱۱۹ دقیقه
محصول کشور: ایالات متحده
زبان: انگلیسی
بودجه: ۲،۵ میلیون دلار
فروش گیشه: ۱۱،۴ میلیون دلار
آی‌ام‌دی‌بی (IMDb): ۷،۷
راتن تومیتوز: ۹۵٪
متاکریتیک: ۹۰٪
خلاصه داستان:
«ملانی دانیلز» (تیپی هدرن) دختر ثروتمند و ماجراجویی است که سودای عشق و عاشقی در سر دارد و به همین دلیل به «خلیج بودگا» می‌رود تا در آنجا فرصت آشنایی بیشتر با «میچ برنر» (راد تیلور) وکیل جوانی ساکن این شهر بندری را پیدا کند. این دو برای رساندن هدیه تولد خواهر کوچکتر که دو مرغ عشق است با یکدیگر همسفر می‌شوند. اما خیلی زود اتفاقات عجیبی در شهر می‌افتد و گروهی از پرندگان مختلف بدون دلیل خاصی به مردم حمله می‌کنند.
نقد و بررسی فیلم پرندگان
سه سال پس از فیلم ترسناک روانی بود که آلفرد هیچکاک به دنبال ایده تازه‌ای برای یک فیلم دلهره‌آور خوب می‌گشت. او به داستانی از «دافنه دو موریه» برخورد کرد، اما خیلی زود آن را کنار گذاشت و تنها به عنوان و ایده اصلی حمله پرندگان اکتفا کرد. فیلم پرندگان هیچکاک تمرین آهسته، عمدی و به لحاظ فنی نیز مبتکرانه‌ای درباره «ترس کور» است، چرا که گروهی از پرندگان به شهری کوچک و شخصیت از خود راضی فیلم یورش می‌برند.
خود هیچکاک مضمون اصلی فیلمش را اینطور خلاصه می‌کرد: «همه‌ی چیزی که می‌توانید در مورد پرندگان بگویید این است که طبیعت گاهی می‌تواند به شدت برای شما خشن باشد.» اما او بعدا فاش کرد که الهام‌بخش اصلی او برای این فیلم خاطراتی است که خودش از بمب‌باران‌های زمان جنگ به یاد داشته است.
درماندگانی مردم در فیلم پرندگان با افرادی که در یک حمله هوایی به دام افتاده‌اند چندان فرقی ندارد، هیچ‌کس نمی‌داند کجا برود و چکار کند! همه به نوعی درمانده و گرفتار هستند. معمولا فیلم‌های ترسناکی که حمله موجودات را نشان می‌دهد، جانورانی مثل (کوسه، مار، رِپتر) را انتخاب می‌کنند که در حالت عادی نیز خطرناک هستند.
یا اینکه به دلیل تشعشعات، آلودگی، مهندسی ژنتیک، جادوگری یا جهش‌های دیگر تبدیل به هیولاهای هراس‌آوری شده‌اند و هیچ‌چیز و هیچ‌کس نیز جلودارشان نیست مثل (مورچه‌های قاتل جهش‌یافته غول‌پیکر، خرگوش های قاتل جهش یافته غول پیکر، گوجه فرنگی های قاتل جهش یافته غول پیکر و غیره).
دلایل شبه علمی که در فیلم‌ها به کار گرفته می‌شود معمولا ساد‌ه‌انگارانه و جذاب است. اما مفهومی که هیچکاک و ایوان هانتر دنبال می‌کردند کاملا متفاوت بود. آن‌ها یک کمدی عاشقانه معمولی در دهه ۱۹۴۰ را پایه‌ی داستان خود قرار داده بودند که وقایع هولناکی در آن اتفاق می‌افتاد.
پرندگان هیچکاک؛ کلاسیکی جادوانه
وضعیت عادی زندگی شخصیت‌های فیلم باعث شده تا وحشت آن واقعی‌تر و اثرگذارتر شود. یکی از سرنخ‌های شوم فیلم قبلا از اینکه ماجرا تبدیل به کابوس وحشتناک شود، غیبت کامل موسیقی متن در این فیلم است.
برنارد هرمان، آهنگساز مورد علاقه هیچکاک در این فیلم تنها به عنوان مشاور طراحی صدا به کار گرفته شده بود و کل موسیقی فیلم نیز از تلفیق الکترونیکی انواع و اقسام صداهای پرندگان ساخته شده بود. معروف‌ترین سکانس فیلم پرندگان هیچکاک که به راحتی یکی از ترسناک‌ترین سکانس‌های تاریخ سینما نیز به حساب می‌آید، همان جایی است که «ملانی» را در حیاط مدرسه در حال دود کردن سیگار می‌بینیم.
در این صحنه بچه‌های مدرسه هم در حال خواندن شعرهای کودکستانی هستند و به ظاهر اوضاع عادی است. اما کمی بعد یک کلاغ را پشت سر او می‌بینیم. کمی بعد در حالی که همچنان «ملانی» غافل از همه چیز مشغول سیگارش است، کلاغ چهار، پنجم و ششم و هفتم و… را می‌بینیم و خیلی زود می‌بینیم که صدها کلاغ روی پشت‌بام‌ها و ساختمان‌های مجاور نشسته‌اند.
وقتی «ملانی» و «آنی» بی سر و صدا بچه‌های مدرسه را جمع می‌کنند، پرندگان منتظر را می‌بینیم که آن‌ها را تماشا می‌کنند. ما نیز هر آنچه آن‌ها می‌شنوند را می‌شنویم: صدای پای بچه‌هایی که پا به فرار می‌گذارند و سپس پرندگان دسته دسته به آن‌ها حمله‌ور می‌شوند.
هیچکاک پرندگان را به مخوف‌ترین شروران ژانر وحشت بدل کرد
یکی از نقطه عطف‌های فیلم سکانس ۱۳ دقیقه‌ای داخل رستوران است که همچون نمایشنامه تک‌پرده‌‌ای عمل کرده و گروهی از افراد مختلف از جمله یک پرنده‌شناس، یک آدم دائم‌الخمر که از کتاب مقدس آیات ترسناکی را نقل قول می‌کند، یک ماهی‌گیر و یک مادر مضطرب را می‌بینیم که تلاش می‌کنند سر از آنچه این روزها شاهد آن بوده‌اند در بیاورند. یکی دیگر صحنه‌های دیدنی گیر افتادن «ملانی» در باجه تلفن است.
تیپی هدرن که یکی از آخرین مو بلوندهای جذابی است که در فیلم‌های هیچکاک نقش‌آفرینی می‌کرد، تقریبا در یکی از همین سکانس‌های عالی تقریبا چشمش را از دست داده بود: صحنه اتاق زیرشیروانی که هیچکاک درست به مانند صحنه‌ی عذاب‌آور دوش فیلم روانی، بارها و بارها پرندگان را به جان بازیگر اصلی‌اش انداخته بود.
اما آزاردهنده‌ترین بخش ماجرا در این است که نه ملانی و نه هیچ‌کدام از شخصیت‌های فیلم دوباره بر اوضاع مسلط نشدند. آنچه در فیلم پرندگان رخ می‌دهد هیچ‌وقت توضیح داده نشده یا حل نمی‌شود. نظریه‌های مختلف در حیطه‌ی پرنده‌شناسی، کتاب مقدس و روان‌شناسی مطرح می‌شود، اما واقعیت ماجرا هیچ‌وقت روشن نمی‌شود.
نهایتا مردم شهر خانه‌های خود را رها کرده و سراسیمه از بند می‌گریزند. طلوع دیگری از راه می‌رسد، و وقتی صحنه رو به خاموشی می‌رود، حتی کلمه «پایان» نیز بر صحنه نقش نمی‌بندد تا همه‌چیز مبهم و ناتمام باقی بماند.
نظر منتقدان
فیلم پرندگان در اکران اولیه خود بازخوردهای آمیخته‌ای از منتقدان دریافت کرد. بازلی کروتر از «نیویورک تایمز» ضمن نقد مثبت خود پرندگان هیچکاک را فیلم ترسناکی دانست که «حتی شجاع‌ترین تماشاگران نیز را به وحشت می‌اندازد.»
اما استنلی کافمن از «نیو ریپابلیک» پرندگان را «بدترین فیلم دلهره‌آور هیچکاک که به خاطر دارم» توصیف کرد. ریچارد ال. کو از «واشنگتن پست» پرندگان را فیلمی مفرح و جذاب با رگه‌هایی از کمدی سیاه قبلی هیچکاک «دردسر هَری (۱۹۵۵)» دانسته و اضافه کرده بود: «از زمانی که کینگ‌کونگ از ساختمان امپایر استیت آویزان می‌ماند، چنین فیلم مفرحی ندیده بودم.»
اندرو ساریس از «ویلیج ویس» فیلم را ستایش کرد و نوشت: «آلفرد هیچکاک با بهره گرفتن از استعدادهای ادبی دافنه دوموریه و ایوان هانتر، یک فیلم عالی خلق کرده است.» فیلیپ کی. شویر از «لس آنجلس تایمز» اما چندان با نظر این منتقد موافق نبود و در نقد سراسر منفی خود نوشت: «قبلا گفته شده بود که هیچکاک از بازیگران متنفر است. پس از فیلم روانی و اکنون در پرندگان او کاملا آشکار کرد که انزجارش را به تمام نژاد بشر گسترش داده است.»
با گذشت زمان، جایگاه فیلم پرندگان در بین منتقدان بهتر شد و این فیلم بر بسیاری از بزرگان ژانر وحشت از جمله فیلمسازان صاحب سبکی همچون «گیلرمو دل تورو» و «جان کارپنتر» تاثیر زیادی گذاشت. وب‌سایت «راتن تومیتوز» بر اساس ۵۷ نقد و بررسی به پرندگان هیچکاک امتیاز ۹۵ از ۱۰۰ داده است.
در چکیده نقدهای این وب‌سایت گرداوری دیدگاه می‌خوانیم: «هیچکاک بار دیگر ثابت کرد که تجمع تدریجی کلید اصلی تعلیق است. او با موفقیت توانست پرندگان را به برخی از وحشتناک‌ترین شروران تاریخ ژانر وحشت تبدیل کند.»
«متاکریتیک»، دیگر وب‌سایت گرداوری دیدگاه نیز به پرندگان هیچکاک امتیاز ۹۰ از ۱۰۰ داد که به معنای «تحسین جهانی» است. دیوید تامسون نیز پرندگان را «آخرین فیلم بی‌نقص هیچکاک» دانسته است.
منبع: مجله کوروش
فیلم را اینجا ببینید.
