نگاهی به استودیو جیبلی و برترین انیمه‌هایش

به گزارش فیلم‌نت نیوز، در سال ۱۹۸۵ هایائو میازاکی و ایسائو تاکاهاتا دو دوست و همکار قدیمی که با پروژه تازه‌شان «نائوشیکا از دره باد» موفقیت بزرگی را تجربه کرده بودند تصمیم گرفتند یک کمپانی تولید انیمه تاسیس کنند؛ همان کمپانی که نامش جیبلی شد و صنعت انیمیشن را برای همیشه دستخوش تغییر قرار داد.

در طول کمتر از چهار دهه گذشته این کمپانی تعدادی از تحسین شده ترین و موفق‌ترین آثار سینمایی کشور ژاپن را تولید کرده است که بسیاری از آن‌ها جزو پردرآمدترین فیلم‌های ژاپن و حتی شرق آسیا به شمار ‌می‌آیند. دامنه تاثیرگذاری آثار استودیوی انیمه‌سازی جیبلی بعدها از کشور ژاپن هم فراتر رفت به طوری که آثار تولیدی این کمپانی الهام‌بخش انیماتورها و فیلمسازان لایو اکشن سراسر جهان و به خصوص هالیوود قرار گرفت برای نمونه تاثیر کارهای میازاکی و تاکاهاتا را می‌توان روی فیلم‌های فیلمسازان برجسته‌ای همچون گی‌یرمو دل تورو یا وس اندرسون مشاهده کرد.

جای هیچ بحثی نیست که استودیوی جیبلی با نوع داستان سرایی رویاگونه و سبک بصری آثارش تحولی در سینمای مدرن به وجود آورد آثاری که مخاطبانش صرفا بچه‌ها نیستند بلکه این آثار به بزرگسالان نیز این اجازه را ‌می‌دهد تا احساسات کودکانه خود را به شیوه‌هایی غیرمنتظره دوباره کشف کنند در طول این چند دهه، آثار مهم فراوانی از سوی استودیوی جیبلی ساخته شده که ما در این جا ۱۰ انیمه ماندگار این استودیو را از نظر گذرانده ایم و البته باید با اطمینان بگوییم که تمام آثار جیبلی بدون استثنا ارزش تماشا کردن و وقت گذاشتن دارند.

آثار هایائو میازاکی در فیلم نت

۱. همسایه من توتورو (۱۹۸۸) My Neighbor Totoro

برایان تالریکو منتقد سینما درباره «همسایه من توتورو»، این ساخته بی نظیر هایائو میازاکی چنین ‌می‌نویسد: «هر پدر و مادری باید یک روز را تعیین کرده و در آن روز، فرزندان خردسال خود را وادار به تماشای «همسایه من توتورو» کنند. بچه‌ها هرگز دیگر مثل قبل از تجربه تماشای این انیمه نخواهند شد.» توتورو سرآغاز مسیر اعتیادگونه به آثار استودیو جیبلی است انیمه‌ای با داستانی ساده که تا به امروز یکی از لذت بخش ترین آثار تولید شده برای کودکان است. «همسایه من توتورو» قصه بی آلایش موجودی خیالی است که دو دختر در یک جنگل او را کشف کرده‌اند و ضمنا یک داستان موازی از استرس بچه‌ها به واسطه بیماری مادرشان نیز در این اثر روایت ‌می‌شود. توتورو یکی از نمادین ترین شخصیت‌های دنیای انیمیشن مدرن است به طوری که پایش از این انیمه نیز فراتر رفت و سایه اش بر بسیاری دیگر از آثار استودیوی جیبلی سنگینی ‌می‌کند.

۲. مدفن کرم‌های شب تاب (۱۹۸۸) Grave of the Fireflies

«مدفن کرم‌های شب تاب» اثری ضد جنگ و جواهری در خیل آثار مهم استودیو جیبلی است که با اقتباس از داستان کوتاه اتوبیوگرافیک آکیوکی ناساکا ساخته شده است انیمه ای به شدت تکان دهنده که درباره مبارزه دو کودک برای زنده ماندن در زمین‌های لم یزرع خشن ژاپن در پایان جنگ جهانی دوم است. «مدفن کرم‌های شب تاب» به قول فردوسی «یکی داستانیست پر آب چشم»، اثری که روایت معصومیت، از دست دادن، ویرانی و امید است. هیچ فیلمسازی در حد و اندازه تاکاهاتا نتوانسته هزینه‌های انسانی جنگ را در اثری انیمیشنی به این مهارت نشان دهد.

۳. شاهزاده مونونوکه (۱۹۹۷) Princess Mononoke

«شاهزاده مونونوکه» به‌عنوان یکی از کامل‌ترین آثار استودیوی جیبلی شناخته‌ می‌شود، انیمه‌ای که در میان جواهرات این کمپانی همچنان ‌می‌درخشد، شاهزاده مونونوکه اگر چه در ژانر اکشن دسته بندی نمی‌شود با این حال چندتا از تاثیرگذارترین سکانس‌های اکشن دنیای انیمیشن را در خود جای داده است. مونونوکه داستان شاهزاده جوانی است که توسط نیروهای شرِ درون جنگل مورد نفرین قرار می‌گیرد و باید برای یافتن یک راه حل درمانی راهی سفر شود. در طول مسیر، او خود را در میان جنگِ موجودات درون جنگل و افرادی که به دنبال نابودی جنگل هستند، مشاهده ‌می‌کند. شاهزاده مونونوکه در سال ۱۹۹۷ در سال نمایش تایتانیک در گیشه بسیار پرفروغ ظاهر شد و توانست لقب پرفروش ترین فیلم ژاپنی سال را به خود اختصاص بدهد این انیمه در سال ۱۹۹۷ در گیشه ژاپن در مدت ۲۲ هفته جزو ۵ فیلم پرفروش سال جای گرفته بود.

۴. سرویس تحویل کی‌کی (۱۹۸۹) Kiki’s Delivery Service

وقتی در مورد بهترین‌های استودیو جیبلی حرف ‌می‌زنیم، نمی‌توان از «سرویس تحویل کی‌کی» صحبتی نکرد. یکی از اولین آثار هایائو میازاکی که بدون شک یکی از محبوب‌ترین آثار کمپانی جیبلی نیز است. این انیمه داستان یک جادوگر جوان است که تلاش ‌می‌کند استقلال خود را در جامعه ای جدید که در آن ساکن شده بدست بیاورد در حالی که داستان این انیمه ممکن است یکی از ساده‌ترین روایت‌گری‌های استودیوی جیبلی باشد، بااین حال مطمئنا شخصیت‌ها و فضای کلی داستان کاری ‌می‌کند که تاثیر انیمه در ذهن مخاطب باقی بماند. همانطور که اشاره شد برخلاف دیگر کارهای مطرح میازاکی داستان پیچیده‌ای در این انیمه وجود ندارد، در عوض این انیمه تمرکز خود را بر موقعیت‌های گوناگون گذاشته است و به چالش‌های پیش روی قهرمان داستان توجه دارد. «سرویس تحویل کی‌کی» مانند مجموعه‌ای از نقاشی‌های لذت‌بخش است و روایت اعتماد به نفس، تنهایی و ریسک‌پذیری است.

۵. پوم پوکو (۱۹۹۴) Pom Poko

هم میازاکی و هم ایسائو تاکاهاتا در طول دوران کاری خود ارتباط اخلاقی قوی و نیرومندی با محیط زیست داشته اند که تقریبا در همه فیلم‌هایشان این رابطه حس ‌می‌شود. در «پرنسس مونونوکه» خشن‌ترین انیمه میازاکی این موضوع در اوج خود قرار دارد به طوری که دیگر تنش بین انسان و طبیعت به ابعادی تقریبا آخرالزمانی می‌رسد. پیامی که در «شاهزاده مونونوکه» ارائه ‌می‌شود در پوم پوکو ساخته تاکاهاتا نیز دیده ‌می‌شود. این انیمه در مورد کلونی تانوکی‌ها است که نوعی سگ‌های راکون وحشی هستند. این موجودات در جنگل‌های خارج از توکیو زندگی می‌کنند و زندگی شان با گسترش حومه شهر در معرض خطر قرار ‌می‌گیرد آنها در ابتدا با خود درگیر ‌می‌شوند و در ادامه با مواجه شدن با خطر انسان‌ها تصمیم ‌می‌گیرند با یکدیگر متحد شوند تا به این روش جلوی انسان‌ها را بگیرند.

۶. افسانه شاهدخت کاگویا (۲۰۱۳) The Tale of the Princess Kaguya

«افسانه شاهدخت کاگویا» در مجموعه کارهای استودیوی جیبلی اثری شاخص به شمار ‌می‌آید. یکی از دلایل اصلی این برجستگی، سبک متمایز این انیمیشن است که به نظر ‌می‌رسد یک نقاشی آبرنگ است که جان گرفته است. این انیمه با بهره گیری از این سبک بصری فوق‌العاده، داستان یک بامبوشکن پیر و همسرش را روایت می‌کند که دختر کوچکی را در میان یک ساقه بامبو پیدا می‌کند دختری که خیلی زود تبدیل به یک بانوی جوان مرموز می‌شود. هرچند اغلب آثار هایائو میازاکی روی مسائل بزرگ جهان و عناصر خارق‌العاده آن تمرکز دارد، آثار ایسائو تاکاهاتا بیشتر کاوش‌ها و جستجوهای عمیق شخصیتی ‌است و شاهزاده خانم کاگویا نیز یکی از آنهاست. داستان «افسانه شاهدخت کاگویا» بر اساس یک مونوگاتاری قرن دهمی‌ساخته شده است.

۷. قلعه متحرک ‌هاول (۲۰۰۴) Howl’s Moving Castle

«قلعه متحرک هاول» با الهام از رمانی به همین نام از نویسنده بریتانیایی دایانا وین جونز در سال ۲۰۰۴ یک سال بعد از آغاز جنگ آمریکا و عراق ساخته شد. این انیمه ضدجنگ داستان زن جوانی به نام سوفی را روایت ‌می‌کند که با جادوگری به نام هاول که در یک قلعه جادویی زندگی ‌می‌کند دوست ‌می‌شود. هنگامی که یک جادوگر حسود سوفی را نفرین کرده و او را پیر ‌می‌کند، هاول باید از تمام توانایی‌های جادویی خود برای نجات سوفی استفاده کند. «قلعه متحرک هاول» انیمه ای استادانه از میازاکی است. در نیمه دوم این انیمه خوش آب و رنگ قصه و تصاویر به سمت تیرگی می‌روند و آنجا مشخص ‌می‌شود که این اثر هایائو میازاکی را باید در دسته آثار‌ ضد جنگ این استودیو قرار داد. «قلعه متحرک هاول» سفری ناب به درون قوه تخیل با بهره گیری از تصاویر زیبا و شخصیت‌های جذاب است.

۸. پونیو روی صخره (۲۰۰۸) Ponyo

«پونیو روی صخره کنار دریا» دهمین فیلم هایائو میازاکی و هشتمین فیلم او در جایگاه کارگردان در استودیوی جیبلی است که داستان یک شاهزاده خانم را در قالب یک ماهی قرمز روایت می کند شاهزاده ای که به شدت دوست دارد روی سطح زمین زندگی کند و دوستی این شاهزاده خانم با یک پسر پنج ساله داستان انیمه را شکل می‌دهد. «پونیو روی صخره کنار دریا» که تاثیرات زیادی از داستان پری دریایی کوچولو گرفته با گنجاندن استعاره‌های مربوط به آلودگی اقیانوس‌ها و حفظ آب‌های آزاد یک ماجراجویی جادویی شیرین و بسیار جذاب را روایت ‌می‌کند. «پونیو روی صخره کنار دریا» در سال ۲۰۰۸ در سراسر جهان به رقم فروش ۲۰۴ میلیون دلار دست پیدا کرد و تبدیل به هشتمین پرفروش‌ترین انیمه تاریخ سینما شد.

۹. شهر اشباح (۲۰۰۱) Spirited Away

نزدیک به دو دهه از ساخت انیمه «شهر اشباح» ‌می‌گذرد و به اعتقاد بسیاری از منتقدان و مردم بهترین و کامل‌ترین انیمه استودیوی جیبلی همین اثر است. «شهر اشباح» داستان سفر دختری ۱۰ ساله به نام چیهیرو به سرزمین عجایب پر از روح است آن هم درست زمانی که چیهیرو به همراه خانواده اش به یک دهکده جدید نقل مکان کرده‌اند. امروزه محبوبیت این ساخته میازاکی همپای تعدادی از مشهورترین آثار انیمیشنی کمپانی دیزنی است.

۱۰. نجوای درون (۱۹۹۵) Whisper of the Heart

اگرچه انیمه «نجوای درون» نوشته هایائو میازاکی و به کارگردانی یوشیفومی کوندو در بسیاری از نظرسنجی‌ها در بین ۱۰ انیمه برتر استودیوی جیبلی جای نمی‌گیرد، با اینحال به عنوان یک جواهر ساده و شیرین جایگاه ویژه ای در فهرست آثار این استودیو دارد، به‌طوری که حتی کاربران وبسایت آی‌ام‌دی‌بی هم به این مساله معترف هستند و معتقدند این انیمه سزاوار تحسین بیشتری است.

«نجوای درون» انیمه دست کم گرفته شده استودیو جیبلی داستان شیزوکو، دختری جوان است که علاقه به نوشتن و داستان سرایی دارد او یک روز متوجه ‌می‌شود که شخصی مرموز همه کتاب‌هایی را که او قبلا از کتابخانه قرض گرفته پیش‌تر خوانده است.

استودیو جیبلی برای ساخت این انیمه از یوشیفومی کوندو استفاده کرد و امید داشت این فیلمساز جایگاهی در کنار دو بنیانگذار استودیو به دست آورد با این حال مرگ زودهنگام کوندو تمام معادلات استودیو را به هم ریخت.

محمدامین شکاری