هیولاهای فرانکنشتاین در گذر زمان

به گزارش فیلم‌نت نیوز، سال ۱۹۳۱ میلادی بلافاصله پس از ورود صدا به سینما، استودیوی یونیورسال با دو فیلم ترسناک، وحشت را به سالن‌های تاریک سینما آورد. این دو فیلم با دو کاراکتر مخوف خود یعنی دراکولا با بازی بلا لوگوسی و هیولای فرانکشتاین با بازی بوریس کارلوف سکوی پرتابی شدند برای دو ستاره فیلم، دو بازیگری که بعدها به عنوان نمادهای سینمای ترسناک شناخته شدند.

از آن زمان به بعد تا چندین دهه، فرمول ساخت فیلم‌های ترسناک، اغلب به یک شکل بود؛ کلیشه‌های وحشت دو فیلم «دراکولا» و «فرانکنشتاین» به همراه یک بوریس کارلوف یا یک بلا لوگوسی. جالب است بدانیم داستان این هر دو فیلم ترسناک، ریشه در ادبیات گوتیک داشتند؛ یکی را برام استوکر ایرلندی در اواخر قرن نوزدهم و دیگری را مری شلی انگلیسی در ابتدای آن قرن به رشته تحریر درآورده بود.

در این مطلب می‌خواهیم از چندین اقتباس شناخته شده از فرانکشتاین مری شلی و بازیگرهایی که نقش هیولای این اثر را به عهده داشته‌اند، یاد کنیم و البته باید اشاره کنیم تا امروز نزدیک به ۱۰۰ بازیگر در بیش از یکصد فیلم و سریال و… در قالب هیولای مری شلی ظاهر شده‌اند.

۱. فرانکنشتاین (Frankenstein)

تاریخ اکران: ۲۱ نوامبر ۱۹۳۱

ایفاگر نقش هیولا: بوریس کارلوف

خلاصه‌ای درباره فیلم

داستان این فیلم که سرآغاز ورود هیولای فرانکنشتاین به دنیای سینما بود، همان خط اصلی داستان مری شلی است. قصه یک دانشمند دیوانه که تلاش می‌کند با استفاده از اجزای چندین جسد، یک موجود زنده بسازد. در این بین او به صورت تصادفی از مغز یک دیوانه استفاده می‌کند و همین شروع بقیه اتفاقات فیلم می‌شود. نکته جالب توجه این است که هیولای این فیلم از نظر فیزیکی هیچ شباهتی به شخصیت رمان مری شلی ندارد، چهره هیولا توسط طراح چهره فیلم یعنی جک پی. پیرس ایجاد شد و دارای نوآوری‌های بسیاری بود مانند سر صاف هیولا، پیچ و مهره‌های گردن، پلک‌های افتاده، همه این مولفه‌ها بعدها چنان تکرار شد که کمتر کسی متوجه این حقیقت شد که فیلم‌های دیگر از گریم پیرس الهام گرفته‌اند و این چهره در کتاب مری شلی این چنین توصیف نشده است.

۲. ملاقات فرانکنشتاین و مرد گرگ نما (Frankenstein Meets the Wolf Man)

تاریخ اکران: ۵ مارس ۱۹۴۳

ایفاگر نقش هیولا: بلا لوگوسی

خلاصه‌ای درباره فیلم

چهار سال بعد از آنکه بوریس کارلوف برای آخرین بار در یک فیلم سینمایی در قالب هیولا ظاهر شد مهم‌ترین رقیب او در سینمای وحشت یعنی بلا لوگوسی برای ایفای نقش هیولا وارد شد. لوگوسی در فیلم «ملاقات فرانکنشتاین» در نقش هیولا حضور یافت. فیلم داستان مرد گرگ‌نمایی است که احیا شده و حالا در جستجوی درمانی برای بیماری‌اش، از یک دانشمند دیوانه کمک می‌گیرد، دانشمندی که ادعا می‌کند نه تنها مشکل مرد گرگ‌نما را حل می‌کند، بلکه مدعی است می‌تواند بدن یخ‌زده‌ی مخلوق غیرانسانی فرانکنشتاین را نیز احیا کند. لوگوسی نقش بسیار کوتاهی در این فیلم دارد بااین حال او چنان جایگاه اسطوره‌ای در سینمای وحشت دارد که همین حضور کوتاهش در نقش هیولا نیز یک اتفاق مهم در دنیای سینما به شمار می‌آید.

۳. خانه فرانکنشتاین (The House of Frankenstein)

تاریخ اکران: ۱۵ دسامبر ۱۹۴۴

ایفاگر نقش هیولا: گلن استرینج

خلاصه‌ای درباره فیلم

برای یک بازیگر سینمای وحشت چه چیزی خوشایندتر از این می‌‌تواند رقم بخورد که در فیلمی با بازی بوریس کارلوف و لان چینی جونیور در نقش نمادین هیولای فرانکنشتاین ظاهر شود. این اتفاق برای گلن استرینج در فیلم «خانه فرانکنشتاین» رخ داد. فیلم داستان یک دانشمند دیوانه است که از زندان فرار می‌کند و دراکولا، هیولای فرانکنشتاین و مرد گرگ‌نما را برای انتقام از طرف خود استخدام می‌کند. بوریس کارلوف در این فیلم در نقش دکتر دیوانه گوستاو نیمان که در پی انتقام است ظاهر می‌شود او اینجا ردای هیولا را از تن درآورده و به دوش استرینج می‌اندازد. نکته جالب اینکه لان چینی جونیور نیز که در این فیلم نقش مرد گرگ‌نما را بازی می‌کند پیش از این فیلم دو بار در نقش هیولا ظاهر شده بود.

۴. نفرین فرانکنشتاین (The Curse of Frankenstein)

تاریخ اکران: ۲ می ۱۹۵۷

ایفاگر نقش هیولا: کریستوفر لی

خلاصه‌ای درباره فیلم

اگر یونیورسال با دو بازیگر خود یعنی کارلوف و لوگوسی، نماد سینمای وحشت در هالیوود عصر کلاسیک شناخته می‌شد استودیوی انگلیسی «همر» نیز با پیتر کوشینگ و کریستوفر لی دقیقا همین مسیر را طی می‌کرد. کوشینگ و کریستوفر لی که امروزه فیلم‌های‌شان در دنیای دراکولا بسیار مشهور است در نخستین قسمت از مجموعه فیلم‌های فرانکنشتاین نیز در کنار هم ظاهر شدند؛ کوشینگ در نقش دکتر فرانکنشتاین و کریستوفر لی در نقش هیولا، بعدها دنباله‌های دیگری از این فیلم توسط استودیوی «همر» ساخته شد که کریستوفر لی هیچگاه دیگر نقش هیولا را بازی نکرد. امروزه بسیاری از منتقدان براین باور هستند که در میان مجموعه فیلم‌های فرانکنشتاینی استودیوی «همر» این قسمت بدترین شان بوده است.

۵. فرانکنشتاین جوان (Young Frankenstein)

تاریخ اکران: ۱۵ دسامبر ۱۹۷۴

ایفاگر نقش هیولا: پیتر بویل

خلاصه‌ای درباره فیلم

هیولا همیشه وحشتناک نیست به ویژه اگر این هیولا زاده ذهن کمدینی به نام مل بروکس باشد. سال ۱۹۷۴ مل بروکس کارگردان و نویسنده صاحب نام آمریکایی در آغاز جاده هجوسازی‌اش به سراغ فرانکنشتاین و مخلوق این پزشک دیوانه رفت و فیلمی ساخت که بسیاری از آن به عنوان یکی از بهترین کارهای بروکس و همینطور سینمای آمریکا در دهه هفتاد یاد می‌کنند. گفته می‌شود بسیاری از تجهیزات آزمایشگاهی مورد استفاده در این فیلم همان‌هایی بودند که در نسخه سال ۱۹۳۱ استفاده شده بود، مل بروکس برای کمک به حفظ فضای فیلم‌های ترسناک کلاسیک، فیلم را به صورت سیاه و سفید فیلمبرداری کرد، اتفاقی که در دهه هفتاد میلادی کمیاب بود. این فیلم در میان منتقدان و در گیشه موفق ظاهر شد و به عنوان یکی از تحسین شده ترین فرانکنشتاین‌های سینما شناخته می‌شود. برای مثال وینسنت کنبی منتقد نیویورک تایمز این فیلم را «خنده‌دارترین و منسجم‌ترین کمدی مل بروکس تا به امروز» خواند. راجر ایبرت منتقد نامدار نیز به این فیلم چهار ستاره کامل داد و آن را «خوددارترین و خلاقانه‌ترین فیلم بروکس» نامید. پیتر بویل بازیگر نقش هیولا بعد از این فیلم به «راننده تاکسی» اسکورسیزی نیز راه پیدا کرد بااین حال هیچگاه نتوانست به یک بازیگر درجه یک در سینما مبدل شود.

۶. فرانکنشتاین مری شلی (Mary Shelley’s Frankenstein)

تاریخ اکران: ۳ نوامبر ۱۹۹۴

ایفاگر نقش هیولا: رابرت دنیرو

خلاصه‌ای درباره فیلم

تا به امروز بدون هیچ تردیدی رابرت دنیرو، مشهورترین بازیگری است که نقش هیولا را در اقتباسی از فرانکنشتاین بازی کرده است، البته که فیلم فرانکنشتاین مری شلی با مجموعه عوامل مهمی که داشت نتوانست جایگاه مهمی در تاریخ سینما به دست آورد و به این ترتیب نقش آفرینی دنیرو هم در کارنامه غنی این بازیگر چندان به چشم نمی‌آید. این فیلم در ابتدا قرار بود توسط فرانسیس فورد کوپولا ساخته شود، در ادامه اما کوپولا تنها به عنوان تهیه کننده در کار باقی ماند و فیلم به کنت برانا رسید، او نیز فرانک دارابونت (کارگردان رهایی از شاوشنک) را برای نوشتن فیلمنامه انتخاب کرد. راجر ایبرت درباره این فیلم نوشت: صحنه‌های مربوط به دنیرو در نقش هیولا چنان تحسین برانگیز است که وسوسه می‌شوم به «فرانکنشتاین مری شلی» امتیاز مثبت بدهم، اما فیلم تقریبا ناموفق است. هیولا به هدفش می‌رسد، اما بقیه فیلم آشفته و دیوانه‌وار است.

۷. فرانکنشتاین (Frankenstein)

تاریخ اکران: ۱۷ اکتبر ۲۰۲۵

ایفاگر نقش هیولا: جیکوب الوردی

خلاصه‌ای درباره فیلم

در ادامه دهه ۹۰ میلادی و دهه‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰ اقتباس‌های سینمایی، تلویزیونی و انیمیشنی متعددی از فرانکنشتاین صورت گرفت بااین حال می‌توان گفت هیچ کدام اهمیت آنچنانی در تاریخ سینما ندارند تا اینکه امسال بعد از سال ها یک فیلمساز درجه یک برنده جایزه اسکار یعنی گی‌یرمو دل تورو تصمیم به ساخت فیلمی از داستان مری شلی گرفت فیلمی که این روزها، نقل محافل سینمایی است. در این اقتباس، جیکوب الوردی بازیگر بلند قامت سینما با هیکلی هیولاگونه و قد ۱۹۶ سانتی متری ایفاگر نقش هیولای فیلم است. این ساخته دل‌تورو همان خط داستانی کتاب مری شلی و نسخه ۱۹۳۱ را دنبال می‌کند. فیلم داستان دکتر ویکتور فرانکنشتاین دانشمندی باهوش، اما خودخواه است که موجودی را در آزمایشی هولناک به دنبا می‌آورد، موجودی که در نهایت منجر به نابودی پدیدآورنده خود می‌شود.

دل تورو از فیلم می گوید: «فرانکنشتاین» سمبلی از روح سرکش انسان است

۸. عروس (!The Bride)

تاریخ اکران: ۶ مارس ۲۰۲۶

ایفاگر نقش هیولا: کریستین بیل

خلاصه‌ای درباره فیلم

اگر تا به امروز رابرت دنیرو، بوریس کارلوف، کریستوفر لی و بلا لوگوسی مشهورترین هیولاهای سینما بوده‌اند از سال آینده یک ستاره بزرگ دیگر نیز به جمع این افراد اضافه خواهد شد. در فیلم کنجکاوی برانگیز «عروس» به کارگردانی مگی جیلنهال، کریستین بیل در نقش هیولای فرانکنشتاین ظاهر خواهد شد. داستان این فیلم در دهه ۱۹۳۰ در شیکاگو می‌گذر؛ جایی که در آن هیولای فرانکنشتاین از دکتر یوفرونیوس می‌خواهد که برایش یک همراه خلق کند.

آن‌ها به یک «عروس» که پیش تر کشته شده زندگی می‌بخشند و این سرآغاز رابطه ای عاشقانه می‌شود. نقش عروس را جسی باکلی یکی از مهم ترین استعدادهای این روزهای سینمای جهان بازی می‌کند، باکلی در حال حاضر شانس اصلی اسکار بازیگر نقش اول زن سال جاری میلادی است با این شرایط انتظار می‌رود هیولا با بازی کریستین بیل نیز یکی از پرسروصداترین هیولاهای دهه‌های اخیر سینما شود.

محمدامین شکاری