با اصطلاحات پرکاربرد بین فیلم‌بین‌ها آشنا شوید

به گزارش فیلم‌نت نیوز، علاقه مندان جدی سینما و تلویزیون که اصطلاحا فیلم بین یا خوره فیلم یا سینِ‌فیلم نامیده ‌می‌شوند بعضا در صحبت‌های خود درباره فیلم‌ها یا سریال‌ها از اصطلاحات و واژه‌هایی استفاده ‌می‌کنند که یا معادل فارسی ندارند یا معادل فارسی شان چندان جا نیفتاده است و خیلی از علاقه مندان تازه کار سینما با آنها ناآشنا هستند، در اینجا تلاش کرده‌ایم تعدادی از این اصطلاحات پرکاربرد را که فیلم‌بین‌ها زیاد از آن استفاده ‌می‌کنند نام ببریم تا مخاطبانی که کمتر با این کلمات آشنایی دارند اطلاعاتی در مورد آنها به دست بیاورند.

تِرِیلِر (Trailer)

در اولین واژه به سراغ کلمه تریلر ‌می‌رویم در دنیای سینما تریلر همان کاربردی را دارد که یک تیزر تبلیغاتی برای یک محصول در دنیای تبلیغات و بازار انجام ‌می‌دهد. تیزر تبلیغاتی راهی مناسب برای جذب مشتری برای محصول مورد نظر است در سینما نیز تریلر همین کارایی را دارد است. مخاطب در صورتی که تحت تاثیر تریلر یک فیلم قرار بگیرد احتمالا شانس تماشای فیلم در هفته آغازین اکران بسیار بیشتر ‌می‌شود، البته بعد از اکران فیلم تاثیر تریلر بر جذب مخاطب کم و کمتر ‌می‌شود. در سال‌های اخیر دنیای تریلرها بسیار بیشتر از گذشته مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است. برای مثال خبرهای مختلفی از رکوردشکنی میان بازدید تریلرها در یوتیوب منتشر ‌می‌شود به طوری که ‌می‌توان قبل از اکران فیلم براساس همین بازدید تریلرها میزان تقریبی فروش فیلم را حدس زد.

تریلر (Thriller)

تریلر (Thriller) یا ژانر هیجان‌انگیز یکی از ژانرهای جذاب و پرطرفدار در ادبیات، سینما، و سایر هنرهای داستان‌گویی است. این ژانر معمولاً با داستان‌هایی پر از تنش، تعلیق، و هیجان همراه است که مخاطب را تا آخرین لحظه درگیر می‌کند. در ژانر هیجان‌انگیز، تمرکز روی ایجاد حس تعلیق و نااطمینانی است و اغلب داستان‌ها در این ژانر با موقعیت‌های خطرناک، رمزآلود، یا تعقیب و گریز همراه هستند.

اسپویل یا اسپویلر (Spoiler)

پیشتر این اصطلاح در بین منتقدان رواج بیشتری داشت تا مخاطبان معمولی سینما، با این حال امروزه به واسطه فضای مجازی بسیاری از مردم و فیلم‌بین‌ها بعد از تماشای فیلم دوست دارند نظر خود نسبت به فیلم را با دوستان و آشنایان و مخاطب صفحات مجازی شان به اشتراک بگذارند و همین به اشتراک گذاشتن سرآغاز لو رفتن احتمالی بخش‌هایی از داستان فیلم ‌می‌شود به این سبب، خیلی‌ها اصطلاح اسپویل را در ابتدای متن‌های خود به کار ‌می‌برند تا به این طریق خواننده مطلب را برحذر بدارند که این متن شامل بخش‌هایی از قصه فیلم است، اسپویل به معنی توصیف کامل بخشی از قصه فیلم است که تاثیری اساسی برکلیت داستان دارد به طوری که باعث ‌می‌شود مخاطب نسبت به تماشای فیلم یا در دنیای ادبیات نسبت به خواندن کتاب بی میل شود. یکی از اولین چهره‌های مشهور سینما که در تبلیغات فیلمش از نگرانی بابت اسپویل شدن فیلمش صحبت به میان آورد آلفرد هیچکاک کارگردان بلندآوازه انگلیسی بود. هیچکاک تمهیدی اندیشیده بود که در سینماهای پخش کننده فیلم «روانی» در زمان اکرانش این جمله برای مخاطبان نوشته شود: «اگر نمی‌توانی راز نگه داری لطفا بعد از دیدن «روانی» از مردم دوری کن.» هیچکاک با این ترفند ضد اسپویل، انقلابی در بازار تبلیغاتی فیلم «روانی» نیز به راه انداخت و موجب سود عظیم فیلم برای کمپانی سازنده اش یعنی پارامونت شد.

فرنچایز (Franchises)

این اصطلاح بیرون از دنیای سینما کاربرد زیادی دارد و به معنی حق‌امتیاز یک کسب‌وکار که بر پایه آن به یک شرکت اختیاری داده می‌شود که تولیدات یا فرآورده‌های شرکت دیگر را بفروشد و در برابر آن مبلغی دریافت کند که به این مبلغ نیز مبلغ حق‌امتیاز می‌گویند. در سینما به مجموعه آثاری که مربوط به یک کمپانی و یک استودیوی فیلمسازی است و در چندین قسمت ادامه پیدا ‌می‌کند گفته ‌می‌شود از مشهورترین فرنچایزهای سینمایی دهه‌های اخیر سینما ‌می‌توان به جیمز باند، جنگ ستارگان، سریع و خشن، پیشتازان فضا و … اشاره کرد.

اسپین‌آف (Spin-off)

به معنی برگرفته از یک رمان، برنامه تلویزیونی یا فیلم یا هر کار داستانی گفته می‌شود که بر اساس داستان یا مفهوم یک اثر دیگر است. اسپین‌آف‌ها در دنیای سینما و تلویزیون این گونه هستند که مثلا یک شخصیت جذاب از یک فیلم یا سریال که احتمالا داستانش به انتها رسیده گرفته ‌می‌شود و در یک فیلم یا مجموعه سینمایی جداگانه مورد استفاده قرار ‌می‌گیرد. یکی از مشهورترین اسپین آف‌های دنیای تلویزیون که موفقیت بسیار زیادی کسب کرد مجموعه تلویزیونی «بهتره با سال تماس بگیری» است. این سریال با محوریت کاراکتر کناری سریال درخشان «بریکینگ بد» ساخته شد. البته اسپین آف‌ها همیشه موفق نیستند مثلا اسپین آفی که از روی کاراکتر جویی تریبیانی ساخته شد هیچ رد و اثری از سریال خاطره انگیز «فرندز» در خود نداشت.

پایلِت (Pilot)

این اصطلاح برای قسمت آزمایشی یک مجموعه تلویزیونی به کار ‌می‌رود. پایلوت‌ها به منظور بررسی احتمال موفقیت سریال‌ها ساخته ‌می‌شوند. در تاریخ تلویزیون اتفاق افتاده است که سریالی در مرحله پایلوت متوقف شده است زیرا مدیران شبکه‌ها و سازندگان مجموعه به این نتیجه رسیده اند که سریال شانس موفقیت ندارد و البته سریال‌هایی هم بوده اند که در همان پایلوت یا قسمت آزمایشی مُهر تایید دریافت کرده اند و مسیر موفقیت برایشان بعد از آن هموار شده است، سریال «بریکینگ بد» در دسته دوم قرار دارد.

سیکُل (Sequel)

به دنباله یک اثر سینمایی، تلویزیونی یا ادبی و… گفته ‌می‌شود که در ادامه فیلم یا سریال یا اثر ادبی قبل از خود ساخته شده است. این اصطلاح سینمایی تا دهه ۷۰ میلادی در سینما و تلویزیون آمریکا بسیار کمتر وجود خارجی داشت اما از دهه هفتاد و بعد از موفقیت «پدرخوانده» و همینطور فیلم‌هایی مانند «جن گیر»، «ارتباط فرانسوی»، «آرواره‌ها»، «جنگ ستارگان» و…چنان محبوب شد که دیگر ‌می‌توان گفت امروزه اغلب آثار سینمایی به نوعی یک سکوال یا دنباله سینمایی هستند. در سال ۲۰۲۴ که به تازگی به انتها رسید آمار پرفروش ترین فیلم‌های آمریکا نیز نشان از همین تغییر اساسی داشت اینکه صددرصد ۱۰ فیلم پرفروش سال، سکوال (دنباله) یا بازسازی آثار گذشته بودند.

ریمیک (Remake)

ریمیک یا بازسازی دیگر اصطلاح پرکاربرد بین علاقه مندان سینما است. ریمیک بازسازی یک اثر را ‌می‌گویند که قبلا در سینما یا تلویزیون ساخته شده است. این بازسازی‌ها به منظور تکرار موفقیت اثر قبلی یا کسب موفقیت بیشتر ساخته ‌می‌شوند. ریمیک برخلاف سکوال قدمتی طولانی تر دارد، از همان دهه‌های اول سینما وقتی احساس ‌می‌شد فیلمی جای کار بیشتر دارد بلافاصله تصمیم بر بازسازی مجدد آن گرفته ‌می‌شد. مثلا فیلم‌های «ده فرمان»، «بن هور» و بسیاری آثار اقتباسی بارها و بارها بازسازی ‌می‌شدند. امروزه بازسازی و ریمیک آثار قبلی مطرح سینما مخصوصا در کمپانی‌هایی همچون کمپانی دیزنی امری رایج و متداول است.

لایواکشن (Live Action)

لایواکشن به آثاری گفته می‌شود که در آن از بازیگران واقعی و محیط‌های حقیقی استفاده می‌شود، برخلاف انیمیشن که به‌طور کامل طراحی و ساخته می‌شود. این سبک معمولاً برای بازسازی انیمیشن‌ها، کمیک‌ها یا داستان‌های تخیلی به کار می‌رود. فیلم‌های لایواکشن حس واقع‌گرایی بیشتری به مخاطب می‌دهند و گاهی با جلوه‌های ویژه ترکیب می‌شوند تا عناصر تخیلی را به تصویر بکشند. نمونه‌هایی از این آثار، بازسازی‌های جدید دیزنی مثل علاءالدین و شیرشاه هستند.

فندوم (Fandom)

فندوم اصطلاحی است که برای اشاره به گروهی از طرفداران پرشور یک اثر یا موضوع خاص به کار می‌رود. این مفهوم محدود به فیلم‌ها و سریال‌ها نیست و در حوزه‌های دیگری مانند کتاب، موسیقی، و بازی نیز استفاده می‌شود. فندوم‌ها جوامعی هستند که اعضای آن‌ها علاقه و اشتیاق خود را نسبت به یک اثر با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند، درباره آن بحث می‌کنند و محتواهای مرتبط مانند داستان‌های هواداری، نقاشی، ویدئو یا حتی کاسپلی خلق می‌کنند. به عنوان مثال، فندوم «هری پاتر» شامل افرادی است که به داستان‌ها و شخصیت‌های این مجموعه علاقه‌مند هستند و فعالیت‌های متنوعی مانند تحلیل داستان یا نوشتن داستان‌های فرعی انجام می‌دهند.

اورریت و آندِررِیتد (Underrated-Overrated)

این دو اصطلاح که البته مختص به سینما هم نیستند مربوط به وقت‌هایی است که مخاطب معتقد است فیلم یا عوامل فیلم دست بالا یا دست پایین گرفته شده است. اصطلاح اورریت برای آثار و شخصیت‌هایی استفاده ‌می‌شود که دست بالا گرفته شده اند و بیش از حد مورد توجه قرار گرفته اند. این اصطلاح یک کلمه متضاد هم دارد  و آن آندِررِیتد است که برای آثار و شخصیت‌هایی استفاده ‌می‌شود که دست کم گرفته شده اند و آن چنان که باید مورد توجه قرار نگرفته اند. مثلا فیلمسازی همچون راجر کورمن یا برایان دی پالما را خیلی از دوستداران سینما، کارگردانانی آندرریت به شمار ‌می‌آورند و البته فیلمسازانی و فیلم‌هایی هم وجود دارند که خیلی از علاقه مندان سینما معتقدند دست بالاگرفته شده اند.

محمدامین شکاری