فیلم «او را برگردان»؛ وحشتِ بدون خون!

یه گزارش فیلم نت نیوز، ژانر وحشت به دلیل خاص بودن و البته زیر شاخه‌های بسیارش همیشه بر لبه تیغ قرار داشته است. در حقیقت سینمای وحشت وابستگی بسیاری به داستان و اندازه دقیق در ارائه رویداد و شخصیت دارد. شاید بیشترین تشابه را با آشپزی دارد که اگر یک دستور غذا را با چاشنی خلاقیت فردی ترکیب شود اما در میزان مواد ترکیبی دقت کافی وجود نداشته باشد و محصول نهایی را به خوراکی شور یا بی‌مزه بدل کند. بسیاری از آثار ژانر وحشت دقیقا از همین نقطه آسیب دیده‌اند و بسیاری هم با هوشمندی توانسته‌اند تاثیری عمیق بر بیننده داشته باشند.

فیلم «او را برگردان» در زیر شاخه ترسناک روانشناختی (psychological horror) قرار دارد. ژانری که به جای استفاده از ترس فراطبیعی یا اسلشرهای خونریز تمام داستانش را بر درونیات آدمی متمرکز می‌کند تا مخاطب از دریچه نگاه روان پریش و غیرمتعادل شخصیت ترس و اضطراب را تجربه کند.

فیلم «او را برگردان» (Bring Her Back) محصول ۲۰۲۵ در همین ژانر نقدهای مثبتی از منتقدان دریافت کرده است. این فیلم به دلیل فضاسازی تاریک و سنگین، تنش و اضطراب بالا و بازی درخشان سالی هاوکینز مورد تحسین قرار گرفته است. برخی از منتقدان آن را یک اثر قابل توجه در ژانر وحشت می‌دانند که به خوبی توانسته ترس روانی را به تصویر بکشد.

فیلم او را برگردان در فیلم نت

فیلم‌های ترسناک روانشناختی گاهی در نظر اول چندان ترسناک به نظر نمی‌آیند چراکه از عناصر بیرونی برای ترس مخاطب استفاده نمی‌کنند. در حقیقت مقدمه نخست این فیلم‌ها معمولی و شبیه سایر گونه‌های درام است اما هر چه داستان پیش می‌رود به آهستگی نشانه‌های ساده پر رنگ و پر رنگ‌تر می‌شود و درون آشفته و غیر متعادل شخصیت نمایان می‌شود.

فیلم «او را برگردان» با یک هشدار آغاز می‌شود در حقیقت الگوی قبلی را نقض می‌کند و به مخاطب این نکته را یادآور می‌شود که سرگرم دیدن یک درام خانوادگی یا نوجوانانه نیست. تصاویری که میان دوربین هندی کم و تصاویر فیلم تغییر می‌کند بخشی از روایت ابتدایی را می‌سازد و سپس وارد معرفی شخصیت‌های اصلی‌اش می‌شود. همین چند دقیقه کوتاه بصورت مداوم در ذهن بیننده تکرار می‌شود و به نوعی او را در تعلیق برای ایجاد ارتباط میان این دو بخش نگه می‌دارد.

«او را برگردان» داستان ساده‌ای دارد، مرگ پدر باعث حضور پسر نوجوان و خواهر نابینایش در خانه یک سرپرست می‌شود در حالی که پسر جوان برای درخواست سرپرستی تنها سه ماه زمان تا ۱۸ سالگی فاصله دارد. حضور در خانه‌ای جدید و روبرو شدن با سرپرست تازه با بازی درخشان سالی هاوکینز سرمنشا اتفاقاتی می‌شود که مرور مخاطب را در خود فرو می‌برد.

روند اتفاقات و نشانه گذاری‌های فیلمنامه در مسیر شخصیت‌ها با استفاده از نوع قاب بندی، نورپردازی و تصویربرداری یکدست اثر قطعا برای مخاطب علاقه‌مند به ژانر وحشت بسیار لذت بخش است، اما نکته اساسی در این فیلم علاوه بر رسیدن به زمینه استاندارد در ژانر، در فرامتن آن وجود دارد؛ به چالش کشیدن مفاهیمی همانند فقدان و اندوه از سوی مادری که به آهستگی در پی مرگ فرزندش دچار فروپاشی ذهنی می‌شود و همه تلاشش بازگشت به همان زمان حضور فرزند است در عین اینکه منجر به افسارگسیختگی ذهنی او می‌شود، دلسوزی و همدردی مخاطب را به همراه دارد. اینکه چگونه فقدان یک عزیز می‌تواند چگونگی سوگ و سوگواری را دچار تغییر کند تا جایی که روان آدمی به آشفتگی غیرمنطقی برسد و برای تغییر شرایط دشوار و تلخ نیازمند دست زدن به کارهایی عجیب شود بخشی از درونمایه‌ای است که فیلم به آن پرداخته است.

فیلم به جای تمرکز صرف بر ترس، به عواقب روانی فقدان و تلاش برای بازگشت می‌پردازد و این موضوع را توانسته به شکلی کاملا قابل درک عرضه کند. مادر به عنوان شخصیتی اصیل و اساسی در زندگی بشر و در هر فرهنگ و زبان و مذهبی مصداق بارزی از عشق و فداکاری است، مهر مادری و فداکاری او در تمام دوران‌ها را نمی‌توان نادیده گرفت و چه در جهان ادبیات و چه سینما و تئاتر آثار شاخص بسیاری با تمرکز بر شخصیت مادران ساخته شده است. آنچه شاید کمتر در مورد فیلم «او را برگردان» به آن توجه شده است، همین حضور و نقش مادر است. شاید اگر داستان اصلی به جای ساخته شدن در ژانر ترسناک در یک فضای ملودرام یا درام ساخته شده بود این فیلم به اثری دیگر با تاثیری متفاوت بدل می‌شد اما نکته اصلی اینجاست که مادر در این فیلم با تمام شاخصه‌های مادری حضور دارد، با همان درونیاتی که هر مادری نسبت به فرزند دارد با این تفاوت که اینجا مادر با بازی درخشان سالی هاوکینز تمام روح و روانش و جهان اطرافش را فدای فقدانی می‌کند که نتوانسته با سوگ آن کنار بیاید.

روایت داستانی فیلم بر حضور دو نوجوان در خانه سرپرست متکی است، این دو وقتی وارد خانه می‌شوند با کودک سومی روبرو می‌شوند که توان تکلم ندارد و گویی همچنان در شوک به سر می‌برد و به مرور مسائل غیرعادی و غیرطبیعی در آن خانه نمایان می‌شود.حضور آنها به مثابه حضور مخاطب در داستان است. آنچه را به عنوان مقدمه و معرفی آن دو شخصیت نیاز داشته است در همان دقایق ابتدایی دریافته است و حالا باید همانند دو قهرمان نوجوان پی به رازهایی ببرد که در دل فیلمنامه گره‌افکنی شده است و حالا به آهستگی به گره گشایی می‌رسد. نشانه گذاری‌های فیلم اگر چه در نیمه نخست کمی به آهستگی و با کندی پیش می‌رود اما به دلیل تاثیری که در معرفی آدم‌های داستان بر مخاطب دارد توجیه منطقی دارد و به مرور مخاطب را درگیر می‌کند. برای علاقه مندان سینمای وحشت البته گروهی که ترس را نه در دل خون و خونریزی‌های از حد گذشته اسلشر جستجو می‌کنند ژانر ترس روانشناختی آنگونه که در «او را برگردان» طراحی و اجرا شده قطعا جذاب خواهد بود.

درباره داستان فیلم به همان توضیحات کوتاه بسنده می‌کنم تا لذت تماشا با اسپویل شدن داستان از بین نرود، اما نباید فراموش کرد فیلم «او را برگردان» نمونه موفقی از هماهنگی میان داستان، کارگردانی و طراحی است که قطعا بدون حضور بازی بازیگرانش به دست نمی‌آمد. علاوه بر این فضای تیره فیلم در نور و تصویر با القای حس فروپاشی و پوسیدگی در لایه‌های زیرین داستان تاثیری دوچندان بر ذهن مخاطب می‌گذارد و این به یکدستی موضوع و ارائه اثر کمک شایانی کرده است.

دنی فیلیپو کارگردان فیلم نکته‌ای را مطرح کرده که مرور آن مهم است؛ اینکه او و برادرش مایکل با افتخار به ساخت فیلم ترسناک خود می‌نگرند و این رویکرد جسورانه احتمالا کلید موفقیت آن‌هاست. در حالی که بسیاری از فیلمسازان امروزی از برچسب «فیلم ترسناک» اجتناب می‌کنند، «او را برگردان» با صراحت تمام به ژانر وحشت تعلق دارد و مخاطبان خاص خود را هدف گرفته است. «او را برگردان» در میان تولیدات سال جدید یکی از آثاری است که توانسته نظر مثبت منتقدان را دریافت و امتیاز بالای ۷ را در سایت IMDB به دست آورد.

نوید جعفری