۱۰ بازیگر زن که سینمای جهان را متحول کردند

به گزارش فیلم‌نت نیوز، از ابتدای سینما تا به امروز در کشورهای مختلف دنیا از آمریکا گرفته تا مهجورترین کشورهای صاحب سینما، زنان زیادی تلاش کرده اند تا برای ذره ای هم که شده نگاه جامعه را نسبت به خود تغییر دهند، آنها از همان نخستین روز شکل گیری سینما همچون دیگر عرصه‌های مهم اجتماعی برای بدست آوردن ساده ترین حقوق خود تلاش کرده اند تغییراتی که امروز در نگاه به زن ها در سینما شده است مرهون همین تلاش هاست، از پررنگ شدن نقش ها گرفته تا افزایش دستمزد زنان همگی طی دهه ها صورت گرفته است و زنان زیادی از کارگردان و تهیه کننده گرفته تا عوامل فنی و بازیگران در این راه رنج ها را متحمل شده اند، در این مطلب تلاش شده تا به زنان بازیگری ادای احترام شود که سینمای جهان و بویژه هالیوود را به جای بهتری تبدیل کرده اند.

۱. آدری هپبورن

شماره یک را به بازیگر زیبا و محبوب هالیوود عصر کلاسیک یعنی آدری هپبورن اختصاص داده ایم سبک ویژه بازیگری، وقار و جدیت هپبورن کاری کرده که این هنرمند، محبوب دل چندین نسل شود. آدری هپبورن علاوه بر بازی در تعدادی از مشهورترین فیلم‌های تاریخ سینما و نقش آفرینی های برجسته از جمله صبحانه در تیفانی، تعطیلات رومی، سابرینا و بانوی زیبای من به واسطه اقدامات بشردوستانه اش نیز شناخته ‌می‌شود، آدری با وجود آنکه در دنیای سینما دیوانه وار سرش شلوغ بود بازهم فرصتی برای خود ایجاد کرد تا به عنوان سفیر حسن نیت یونیسف خدمت کند، او شاید یکی از اولین چهره های شناخته شده هالیوود بود که پا در این عرصه گذاشت. آدری چند ماه قبل از مرگش در سن ۶۳ سالگی مدال آزادی رییس جمهوری آمریکا را برای فعالیت های بشردوستانه اش به عنوان سفیر یونیسف دریافت کرده بود.

۲. سوفیا کوپولا

شاید برخی این موضوع را ندانند اینکه آن نوزادی که در نسخه سال ۱۹۷۲ «پدرخوانده» غسل تعمید داده ‌می‌شود کسی نیست جز سوفیا کوپولا دختر فرانسیس فورد کوپولا، همان کسی که پدرش بعضا تلاش های بیهوده برای بازیگر شدن او ‌می‌کرد مثل انتخاب برای بازی در «پدرخوانده ۳»، با این حال سوفیا که بازیگری ناموفق شناخته ‌می‌شد توانست مسیر دیگری را طی کند، او دهه دو هزار با ساخت فیلم درخشان «گمشده در ترجمه» توانست تمام ناکامی ها و زیرسایه پدر بودن را از ذهن ها پاک کند. سوفیا را به واسطه ساخت فیلم هایی مثل «گمشده در ترجمه»، «ماری آنتوانت»، «خودکشی باکره ها» و «حلقه بلینگ» و تلاش برای خارج شدن از زیرسیطره پدر نامدارش باید یک نابغه خلاق خواند، دختری که نه تنها طعنه ها او را از ادامه دادن منصرف نکرد بلکه قدرتی داد تا تبدیل به چهره ای مستقل از پدر شد. تاثیر سوفیا کوپولا بر دیگر زنان سینماگر این نسل را نمی‌توان نادیده گرفت، برای مثال در سال های اخیر مگی جیلنهال هم به نظر پا در مسیر سوفیا نهاده است.

۳. اپرا وینفری

کمتر کسی وجود دارد که رسانه های آمریکایی را دنبال کند و نامی از اوپرا وینفری زن قدرتمند رسانه آمریکا نشنیده باشد. اوپرا وینفری دهه هشتاد به عنوان بازیگر در فیلم «رنگ ارغوانی» ساخته اسپیلبرگ حضوری موفق داشت با وجود این کامیابی، وینفری چندان به عنوان بازیگر سینما شناخته نمی‌شود او را به سبب تاک شوی بسیار محبوب و موفق «شوی اپرا» که نزدیک به ۲۵ سال دوام داشت ‌می‌شناسند. اغراق نیست که بگوییم اپرا وینفری یکی از کسانی است که دنیای زنان را در این زمانه دستخوش تغییر بزرگ قرار داده و این تغییر فقط شامل سینما و رسانه نیست. وینفری در دنیای هنر فیلم‌های پرشماری تولید کرده است که کانون توجه شان جامعه آمریکایی های آفریقایی تبار است همان جامعه ای که هالیوود سال ها آنها را نادیده ‌می‌گرفت، اپرا با روایت داستان‌هایی که اغلب هالیوود از کنارشان براحتی ‌می‌گذشت، این صنعت را متحول کرد. وینفری ضمنا در زمانه ای که زنان بسیار کمتر از مردان دستمزد دریافت ‌می‌کنند ثروتی معادل ۳ میلیارد دلار دارد و به «ملکه رسانه ها» زبانزد است.

۴. کیت وینسلت

کیت وینسلت بازیگر زیبای انگلیسی خیلی زود در سینما طعم موفقیت را چشید، او اولین بار در ۲۰ سالگی با فیلم «عقل و احساس» نامزد جایزه اسکار شد ۲ سال بعد در نقش رُز دختر دلربای فیلم «تایتانیک» ظاهر شد و به شهرتی جهانی دست پیدا کرد. وینسلت بعدها با «جاده انقلابی»، «درخشش ابدی یک ذهن پاک»، «کتاب خوان» و …موفقیت های پرشمارش را تثبیت کرد اما باید بگوییم چیزی که کارنامه بازیگری چشمگیر کیت را متمایز از دیگر بازیگران هم دوره اش ‌می‌کند، حمایت او از فیلم‌های فیلمسازان مستقل و همینطور جنبش‌های اجتماعی «مثبت نگری به بدن» در صنعت سینما است. وینسلت اواسط دهه دو هزار و ده در حالی که جایزه بفتا را دریافت می‌کرد، گفت: «چیزی که همیشه در این لحظات احساس می‌کنم این است که هر زن جوانی توسط معلم، دوست یا حتی پدر و مادر خود مورد آزار و اذیت قرار گرفته است، با این وجود به هیچ ‌یک از این حرف ها نباید گوش داد، این همان کاری بود که من انجام دادم، من ادامه دادم. رفتم و بر ترس‌هایم و ناامنی‌هایم غلبه کردم.» هدف جنبش اجتماعی «مثبت نگری به بدن»، پرداختن به مساله معیارهای زیبایی غیر واقعی که در جامعه وجود دارد و ایجاد اعتماد به نفس در مورد خود و دیگران است. این جنبش از پذیرش همه بدن‌ها بدون توجه به نوع، اندازه و شکل ظاهری دفاع می‌کند و همینطور این اندیشه را مطرح می‌کند که ساختار اجتماعی نباید اعتماد به نفس شخص یا عزت نفس او را به واسطه مساله زیبایی خدشه‌دار کند.

۵. گرتا گاربو

از دوران معاصر کمی فاصله بگیریم، به یکی از مهم‌ترین و مرموز ترین ستاره های دوران ابتدایی سینما بپردازیم. دوره ای در سینما وجود داشت که بسیاری از چهره ها از آن متضرر شدند دوره گذار از فیلم‌های صامت به فیلم‌های ناطق که باعث شد بسیاری از ستاره‌های سینمای دهه ۱۹۲۰ برای رقابت در دوره جدید تلاش کنند، خیلی ها شکست خوردند و عده ای ناچیز به راه ادامه دادند. یکی از بازیگرانی که بسیار عالی از این مسیر عبور کرد، گرتا گاربو ستاره زیبای سوئدی آمریکایی بود. گاربو که یکی از بزرگترین ستاره‌های دوران سینمای صامت بود بلافاصله با دیالوگ‌های سنگین و پرطمطراق فیلم مشهور «آنا کریستی» در سال ۱۹۳۰ خود را به صف ستاره‌های سینما ناطق رساند، فیلمی که جمله تبلیغاتی اش روی بیلبوردها این بود: «گاربو حرف ‌می‌زند!». گرتا گاربو را بی شک یکی از مشهورترین و تاثیرگذارترین استعدادها در میان مردان و زنان دوره انتقالی هالیوود باید قلمداد کرد کسی که اقداماتش به نوعی استانداردی را برای دیگر بازیگران آن دوره ایجاد کرد.

۶. الیزابت تیلور

الیزابت تیلور کار خود را به عنوان بازیگر کودک یا اصطلاحا «چایلد استار» در دهه ۴۰ میلادی آغاز کرد و در دهه ۵۰ و ۶۰ در ترافیک ستاره‌های سینما تبدیل به یکی از مهمترین‌ها و مشهورترین‌های این ستاره‌ها شد به طوری که در نقطه اوج کاری تیلور در سال ۱۹۶۳ در فیلم «کلئوپاترا»، او به صورتی نمادین بر تخت سلطنت هالیوود تکیه زد. از الیزابت تیلور در «کلئوپاترا» به عنوان اولین بازیگر هالیوود یاد ‌می‌شود که یک میلیون دلار برای یک نقش دریافت کرد، کاری که نه بوگارت و نه کلارک گیبل و نه جان وین و نه مریلین مونرو انجام نداده بودند. ‌می‌توان گفت اساسا الیزابت تیلور بود که مفهوم مدرن سلبریتی را پایه گذاری کرد. او از موقعیت خود به عنوان یک بازیگر استفاده کرد تا راه را برای کارهای دیگر همچون کارآفرینی و فعالیت‌های اجتماعی هموار کند، شهرت تیلور به نوعی وارد جریان جامعه شده بود و او نیز از این جایگاه خود برای مسائل مختلف از جمله افزایش آگاهی در مورد بیماری ایدز (در دهه هشتاد میلادی) استفاده کرد.

۷. مریلین مونرو

مرلین مونرو یک نیروی فرهنگی عظیم در جامعه دهه ۵۰ میلادی آمریکا و جهان بود، تاثیر او بر جامعه زنان و همینطور قصه زندگی‌اش که از یک یتیم خانه شروع شد، به اوج شهرت و محبوبیت و ثروت در هالیوود رسید و با یک مرگ مشکوک به پایان رسید نیز هنوز در فرهنگ جامعه امروز جریان دارد و هنوز هم شخصیت او بحث برانگیز است. تاثیر مریلین مونرو همچون الیزابت تیلور در بیرون از دنیای فیلم‌ها نیز جریان داشت، مونرو در سینما نیز حرف‌های زیادی برای گفتن دارد او در فیلم‌های موفق و مهمی مانند «بعضی‌ها داغشو دوست دارند»، «شاهزاده و شوگرل»، «نیاگارا» و… بازی کرده است با این حال اهمیت او بیشتر برای تاثیر فرهنگی‌اش بر عرصه‌های مختلف از جمله صنعت مد است، تاثیر مونرو چنان بود که چهره‌های مهم فرهنگی دنیا با دیدگاه‌های مختلف از پازولینی و لارنس اولیویه گرفته تا اندی وارهول و آرتور میلر و…به جریان شناسی شهرت این ستاره ‌می‌پرداختند. مرگ مرموز مونرو در سال ۱۹۶۲ نیز بر تثبیت این جایگاه اسطوره ای تاثیرگذار بود.

۸. سیگورنی ویور

در دهه ۷۰ میلادی با ظهور فیلم‌های پرفروش که اصطلاحا بلاکباستر نامیده ‌می‌شند نام سیگورنی ویور نیز با فیلم پرفروش «بیگانه» به عنوان یکی از ستون‌های فرهنگی در سینما شناخته شد. کاراکتر الن ریپلی که یکی از مهمترین پروتاگونیست‌های زن تاریخ سینما به شمار ‌می‌آید با بازی سیگورنی ویور در این فیلم که تنها بازمانده سفینه فضایی نوسترومو است، انتظارات از شخصیت‌های زن در ژانر علمی تخیلی/اکشن را بازتعریف کرد. سیگورنی ویور بعد از بازی در این فیلم در سال ۱۹۷۹، در دهه هشتاد تبدیل به یک قهرمان زن فیلم‌های اکشن و نماد فمینیسم شد تاثیر او بر شخصیت‌های مختلف سینما از جمله سارا کانر (کاراکتر فیلم ترمیناتور) نیز انکارناشدنی است.

۹. مری پیکفورد

مری پیکفورد یکی از اولین ستاره‌های سینما و یکی از اولین زنان قدرتمند هالیوود بود که تاثیر خود را هم در مقابل و هم در پشت دوربین در این صنعت گذاشت. او بعد از آنکه «دلبر آمریکا» لقب گرفت، تهیه کننده، فیلمنامه نویس و صاحب استودیوی فیلمسازی نیز شد او به همراه داگلاس فیربنکس و چاپلین و گریفیت که همگی قدرتمندترین‌های هالیوود آن عصر بودند استودیوی یونایتد آرتیستس را بنا نهاد. پیکفورد همچنین جزو ۳۶ نفر اول تشکیل دهنده آکادمی علوم و هنرهای تصاویر متحرک موسوم به آکادمی اسکار نیز بود. مری پیکفورد کار خود را به عنوان یک ستاره کودک آغاز کرد و خیلی زود به قله سینما رسید از مری پیکفورد به عنوان اولین میلیونر سینما نیز یاد ‌می‌شود.

۱۰. گبوری سیدیبی

احتمالا اکثریت حتی نام این بازیگر را نشنیده اند با این حال این بازیگر آمریکایی سنگالی الاصل که برای اولین فیلم زندگی اش یعنی «گرانبها» (Precious) نامزد جایزه اسکار شد از جنبه ای ارزش این را دارد که در بین تاثیرگذارترین زن‌های سینما جای بگیرد هرچند که با دیگر چهره‌های حاضر در فهرست تفاوت‌های زیادی داشته باشد. سیدیبی جزو معدود بازیگران شاغل در هالیوود است که صراحتا در مورد فشارهای موجود بر زن‌ها در این صنعت صحبت کرده و آن را به چالش کشانده است. او که از لحاظ فیزیکی با معیارهای موجود زیبایی در هالیوود فاصله بسیار زیادی دارد، درباره خود و تلاشش در این عرصه چنین گفته است: «یک روز با خود تصمیم گرفتم و گفتم که زیبا هستم، بنابراین زندگی ام را طوری انجام دادم که گویی یک دختر زیبا هستم، رنگ‌هایی می‌پوشم که واقعا دوستشان دارم، آرایش می‌کنم که به من احساس زیبایی می‌دهد و واقعا به من کمک می‌کند، این کارهای من ربطی به اینکه جهان من را چگونه ‌می‌بیند، ندارد. آنچه مهم است این است که ما خودمان را چگونه ‌می‌بینیم.» صراحت سیدیبی باعث شده تا در بعضی فهرست‌های زن‌های جریان ساز نام او نیز دیده شود و ما نیز این انتخاب زیبا و متفاوت را گرا‌می ‌می‌داریم.

۱۱. شانتال آکرمن

شانتال آکرمن را بیشتر به عنوان فیلمساز ‌می‌شناسیم با این حال او به عنوان بازیگر نیز جلوی دوربین بارها ظاهر شده است و از این لحاظ ‌می‌توان او را جزو بازیگرن زن تاثیرگذار تاریخ سینما خواند. آکرمن فیلمساز شناخته شده بلژیکی کسی بود که از زندگی خود به عنوان بوم نقاشی استفاده ‌می‌کرد و الگوها و سبک‌های جدید را در فیلمسازی ارائه ‌می‌کرد.

وسواس آکرمن برای مستند کردن جزییات بی اهمیت زندگی معمولی- چه در فیلم‌های مستند و چه در فیلم‌های داستانی- همیشه در آثار او جنبه مهمی داشته اند و همین نکته باعث ‌می‌شود آکرمن را فیلمسازی بخوانیم که روایت‌هایش شبیه هیچ کدام از دیگر سینماگرهای مرد و زن قبل از خودش نبوده است. آکرمن نگاهی بسیار شخصی و در عین حال به شدت خلاق به مسائل پیش پا افتاده داشت. سبک فیلمسازی او بر سال‌های بعد از خودش و بر فیلمسازی فمینیستی تاثیر عمیقی گذاشت. شناخته شده ترین فیلم این فیلمساز با نام «ژان دیلمان، شماره ۲۳ که‌دو کومرس، ۱۰۸۰ بروکسل» که داستان یک زن بیوه تنهاست و با کمترین تدوین در تصاویر ساخته شده است از سوی مجله معتبر سایت اند ساند به عنوان بهترین فیلم تاریخ سینما شناخته شد.

محمدامین شکاری