۱۰ فیلم کوتاه که حتما باید ببینید

به گزارش فیلم‌نت نیوز، تاریخچه فیلم های کوتاه به سال ۱۸۷۸ برمی گردد زمانی که ادوارد مایبریج برای مطالعه چگونگی حرکت، چندین عکس از یک اسب در حال دویدن گرفت و به طور ناخواسته یکی از اولین تصاویر متحرک را ایجاد کرد. شکل‌گیری سینما نیز با فیلم‌های کوتاه آغاز شد، هر فیلم مهم ابتدایی سینما را که امروز می‌شناسیم یک فیلم کوتاه است. از «کارگران در حال خروج از کارخانه لومیر» ساخته برادران لومیر تا «سفر به ماه» ژرژ ملی‌یس یا «سرقت بزرگ قطار» ادوین اس پورتر همگی فیلم های کوتاه مهم اولیه تاریخ سینما هستند. آکادمی علوم و هنرهای سینمایی، فیلم کوتاه را چنین تعریف می کند: «یک فیلم متحرک اورجینال که مدت زمان نمایش آن با احتساب تیتراژهای فیلم بیش از ۴۰ دقیقه نباشد.» براساس این تعریف سعی کرده‌ایم در این مطلب به معرفی ۱۰ فیلم مهم و تاثیرگذار کوتاه تاریخ سینما نگاهی بیندازیم، فیلم‌هایی که اغلب پای خود را از حوزه فیلم های کوتاه فراتر نهاده و امروزه به عنوان آثار تاثیرگذار بر فیلم‌های مهم بلند قرن بیستم نیز شناخته می شوند.

۱. اسکله (۱۹۶۲) La Jetée

با وجود مدت زمان کوتاه سی دقیقه‌ای فیلم علمی تخیلی «اسکله»، تاثیر آن بر بسیاری از شاهکارهای تاریخ سینما غیرقابل انکار است؛ «برزیل» و «دوازده میمون» و «بلیدرانر» از جمله فیلم هایی هستند که تلاش کرده‌اند تا آنچه را کریس مارکر در ۳۰ دقیقه بیان کرد در مدت زمان طولانی‌تر شرح دهند و البته باید گفت هیچکدام نتوانسته‌اند کاری را که این سینماگر نامدار فرانسوی در «اسکله» انجام داد، انجام دهند. توانایی مارکر در بازی با زمان از طریق تصاویرِ فریز شده یکی از جاودانه‌ترین شگفتی‌های هنر هفتم است.

۲. سگ اندلسی (۱۹۲۹) Un chien andalou

اولین نمایش فیلم کوتاه «سگ اندلسی» با حضور سالوادور دالی نقاش بزرگ سبک سوررئالیسم برگزار شد، جمعیتی از سالن سینما بیرون آمدند و کسانی هم که در سالن مانده بودند فیلم را «هو» کردند. این اثرِ تجربی، مملو از مجموعه ای از تصاویر شوک آور است مانند لحظه ای که پلک زنی با تیغ بریده می شود یا جایی که مورچه ها بدنی را می بلعند، این صحنه‌ها همگی شما را در بهت و حیرت فرو می برند، اما حتما در پایان اعتراف خواهید کرد که لحظاتی چشمگیری را تماشا کردید لحظاتی که فراموش کردن‌شان دشوار است.

۳. خانه سیاه است (۱۹۶۳) The House Is Black

اینکه ما ایرانی هستیم و سازنده این اثر شاعر معروف زبان فارسی، فروغ فرخزاد است دلیل حضور این مستند کوتاه نیست بلکه این مستند تکان دهنده همواره در فهرست بهترین فیلم‌های کوتاه بسیاری از منتقدان جهان جای دارد. فروغ فرخزادی که می سرود «من صلیب سرنوشتم را بر فراز تپه‌های قتلگاه خویش بوسیدم» برای ساخت این مستند به محل زندگی جذامیان رفت و فیلمی ساخت که تا به امروز در مدارس بسیاری از کشورهای جهان به نمایش درآمده است. جاناتان گلیزر فیلمساز بریتانیایی که سال گذشته برای فیلم «منطقه مورد علاقه» برنده جایزه اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان شد درباره این اثر فروغ چنین گفته است: فیلمی بسیار کوبنده، به شدت انسانی، به شدت سیاسی، واقعا نمی‌توانم به آن اندازه‌ای که شایسته است به شما اصرار کنم که این فیلم را تماشا کنید.

۴. شب و مه (۱۹۵۶) Night and Fog

آلن رنه کارگردان بزرگ فرانسوی برای ساخت این فیلم ۳۰ دقیقه‌ای نزدیک به یک سال زمان صرف کرد، فیلمی که تنها ۱۰ سال بعد از فاجعه آشویتس ساخته شد. «شب و مه» یکی از جسورانه ترین کارهای سینماست، چرا که حتی امروز بعضی ها از صحبت درباره اتفاقات درون این فیلم مردد هستند. عنوان این فیلم برگرفته از برنامه Nacht und Nebel (به آلمانی «شب و مه») است، یک برنامه آدم ربایی و ناپدید سازی که توسط نیروهای آلمان نازی انجام می شد. این مستند در حالی که زندگی زندانیان در اردوگاه‌های مرگ را توصیف می کند، زمین های متروک آشویتس و اردوگاه کار اجباری مایدانک در لهستان اشغالی را نشان می دهد. اهمیت این مستند به این دلیل است که یکی از اولین مستندهای تاریخ سینما است که آشکارا به مساله هولوکاست می پردازد.

۵. بادکنک قرمز (۱۹۵۶) The Red Balloon

فیلم کوتاه کمدی-درام فانتزی فرانسوی «بادکنک قرمز» ساخته سال ۱۹۵۶ آلبر لاموریس فیلمساز فرانسوی است که ماجراهای پسر خردسالی را روایت می‌کند که روزی بادکنک قرمزی را که حس دارد، پیدا می‌کند. لاموریس از فرزندانش به عنوان بازیگر در این فیلم کوتاه استفاده کرده است. پسرش پاسکال در نقش اصلی و دخترش سابین نقش یک دختر خردسال را در این فیلم بازی می کنند. «بادکنک قرمز» در زمان نمایشش برنده جوایز متعددی از جمله اسکار بهترین فیلمنامه اصلی در سال ۱۹۵۶ و نخل طلایی بهترین فیلم کوتاه در جشنواره فیلم کن همان سال شد. این پرتره شگفت انگیز از معصومیت تا به امروز تنها فیلم کوتاه تاریخ سینما است که برنده جایزه اسکار بهترین فیلمنامه اصلی شده است.

۶. سایه‌های نیمروز (۱۹۴۳) Meshes of the Afternoon

فیلم کوتاه «سایه‌های نیمروز» ساخته مشترک الکساندر همید و مایا درن مانند «اسکله» کریس مارکر، الهام بخش بسیاری از فیلم‌های بلند بعد از خودش بوده است. مایا درن همسر الکساندر همید که به عنوان بازیگر، کارگردان، تهیه کننده، تدوینگر و فیلمنامه نویس در تولید این کار حضور دارد بیشترین تلاش را انجام تا ایده داستان علمی-تخیلی رویاگونه سیاه و سفید فیلم که تقریبا به طور کامل بدون صدا ساخته شده، به تصویر کشیده شود. این فیلم کوتاه که می توان گفت سینمای آمریکا را متحول کرد با تکرار تصاویر، احساس گرفتار شدن در یک کابوس را به مخاطب می دهد، شما تکنیک های بکار برده شده در این فیلم را می توانید در ده ها فیلم شبیه آن مانند «شاهراه گمشده» دیوید لینچ پیدا کنید.

۷. نمره اخلاق صفر (۱۹۳۳) Zero for Conduct

«چهارصد ضربه» فرانسوا تروفو را احتمالا خیلی از علاقه مندان سینما تماشا کرده اند فیلمی که تاثیر زیادی بر آثار مربوط به کودک و نوجوان بعد از خودش گذاشت، مثلا تاثیر فیلم را بر «قوش» کن لوچ یا «پیتر دست و پا چلفتی» میلوش فورمن می توان به راحتی دید اما تروفو که فیلم‌بین قهار بود خودش تحت تاثیر چه فیلمی بود. این منتقد و سینماگر مشهور فرانسوی در مصاحبه هایش تاکید می کرد که در هنگام ساخت «چهارصد ضربه» تحت تاثیر فیلم «نمره اخلاق صفر» ژان ویگو بود. این فیلم کوتاه که آخرین ساخته کارگردانش بود داستان زندگی چهار دانش‌آموز یک مدرسه شبانه‌روزی است که نمی‌توانند خود را با معیارهایی که معلم‌هایشان برایشان تعیین کرده‌اند وفق دهند. از نمایش فیلم به دلیل زیر سوال بردن نظام آموزشی کهنه و فرسوده فرانسه در زمان ساختش جلوگیری به عمل آمد. وزارت کشور فرانسه نمایش فیلم را تهدیدی برای نظام آموزشی کشورشان خواند و گفت این اثر باعث ایجاد اختلال و مانع از حفظ نظم می شود. فیلم اما به مانند دیگر آثار ویگو بعد از جنگ و بعد از مرگ فیلمساز در سینماتک ها به نمایش درآمد و ارزش و اهمیتش کشف شد به طوری که دیگر امروز به عنوان یکی از بهترین فیلم های کوتاه تاریخ سینما شناخته می شود.

۸. فصول (۱۹۷۵) The Seasons

مستند کوتاه «فصول» روایت گروهی از جامعه دامدار ارمنی در منطقه ای دور افتاده و نزاع‌شان با طبیعت است. در مستند «فصول» یا نام دیگرش «چهارفصل» ساخته آرتاوازد پلشیان فیلمساز نامدار ارمنی هیچ گونه دیالوگی رد و بدل نمی شود ما فقط موسیقی محلی ارمنی ها را همراه با چهار فصل ویوالدی روی صحنه های نبرد روستاییان با طبیعت می شنویم. در «فصول» نظاره گر روستاییانی هستیم که گوسفند و گاوهای خود را پرورش می‌دهند، توده های کاه را به سمت پایین تپه می‌غلتانند، با باران و توفان مقابله می‌کنند، جشن عروسی برپا می کنند و در حالی که گوسفندان‌شان را در دستان خود حمل می‌کنند از تپه‌ای پوشیده از برف به پایین سُر می‌خورند. «فصول» اگرچه در سال ۱۹۷۵ ساخته شد. با این حال دهه‌ها بعد بود که در غرب مورد تحسین منتقدان قرار گرفت سال ۱۹۹۰ در جشنواره برلین و سال ۲۰۱۱ در جشنواره ونیز به نمایش درآمد. این مستند در نظرسنجی معتبر مجله سایت اندساند از نگاه فیلمسازان به عنوان چهاردهمین مستند برتر تاریخ سینما انتخاب شد.

۹. کیوسک تلفن (۱۹۷۲) La cabina

مردی که عجله دارد به درون یک کیوسک تلفن می رود تا یک تماس تلفنی برقرار کند، ایده فیلم کوتاه تلویزیونی «لاکابینا» (کیوسک تلفن) ساخته آنتونیو مرسرو همین است. با این حال گیر کردن این مرد درون باجه تلاش های او برای شکستن کیوسک تلفن برای نزدیک به ۳۵ دقیقه شما را میخکوب می کند و البته سکانس پایانی فیلم نیز حتما شما را شوکه خواهد کرد. مرسرو این فیلم را که به نظر نمادگرایانه است و به زندگی انسان ها در حکومت های دیکتاتوری شباهت دارد در آخرین سالهای حکومت دیکتاتوری ژنرال فرانکو ساخت. مدیران تلویزیون آن زمان اسپانیا نیز به نظر متوجه این نمادگرایی شده بودند گرچه مرسرو خودش آن را تایید نمی کرد و معتقد بود یک فیلم کوتاه فانتزی ساخته است. مدیران تلویزیون از وزیر فرهنگ کشورشان برای نمایش این فیلم اجازه خواستند اجازه ای که مدتی به تعویق افتاد ولی درنهایت با سانسور یک بخش کوتاه، فیلم در تلویزیون به نمایش درآمد و بعدها تبدیل به یکی از شناخته شده ترین فیلم های کوتاه تاریخ سینمای اسپانیا و حتی جهان شد.

 ۱۰. یک روز در ییلاق (۱۹۳۶) A Day in the Country

فیلم کوتاه «یک روز در ییلاق» ساخته ژان رنوار کارگردان بزرگ و پیشگام فرانسوی محصول سال ۱۹۳۶ که البته تا سال‌ها تدوین نشد و بعد از پایان جنگ در سال ۱۹۴۶ به نمایش درآمد. این فیلم بر اساس داستان کوتاهی نوشته گی دو موپاسان که از دوستان نزدیک پدر ژان رنوار یعنی پیر آگوست رنوار نقاش بود، ساخته شد. «یک روز در ییلاق» داستان یک رابطه عاشقانه را در یک بعد از ظهر تابستانی در سال ۱۸۶۰ در سواحل رود سن روایت می کند. درباره اهمیت این کار همین بس که بدانیم دو فیلمساز بزرگ سینما یعنی ژاک بکر و لوچینو ویسکونتی و آنری کارتیه برسون عکاس بزرگ فرانسوی به عنوان دستیار در کنار رنوار در این پروژه کار می کردند.

محمدامین شکاری

می‌توانید فیلم های کوتاه مورد نظر خود را در فیلم‌نت تماشا کنید