«گردن زنی» و روایت جنایت در دل ابهامات و واقعیت‌ها

به گزارش فیلم نت نیوز، داستان‌های جنایی_معمایی یکی از اصلی‌ترین و برجسته‌ترین زیرژانرهای ژانر درام در سینماست که همواره شاهد آثار برجسته‌ای در این زمینه بوده‌ایم که نه‌تنها مورد استقبال مخاطب عام واقع شده، بلکه نظر مخاطبان خاص سینما را هم به خود جلب کرده است و حتی بعضاً جزو آثار جاودان و ماندگار تاریخ سینما نیز شده‌اند، مانند «سرگیجه»، «بیمار روانی»، «پنجره عقبی» (همه از هیچکاک)، «راشومون» (کوروساوا)، «قتل در قطار سریع‌السیر شرق» (بر مبنای داستانی از آگاتا کریستی) و… اما در سینمای ما، متاسفانه به دلیل نبود سنت ادبیات پلیسی (در حد غرب) هیچ‌وقت شاهد آثار قابل‌توجهی در این زیرژانر مهم تاریخ سینما نبوده‌ایم مگر نمونه‌های بسیار اندکی همچون سریال «سرنخ» از شادروان کیومرث پوراحمد که توانسته بود به‌خوبی داستان‌های کارآگاهی جذابی بر پایه فرهنگ ایرانی از دل رخدادهایی واقعی بیرون بکشد.

«گردن‌زنی» ساخته سامان سالور که به طور اختصاصی از فیلم‌نت پخش می شود که بر مبنای یک داستان واقعی ساخته شده، جزو آن دسته از کارهایی است که قاتل از همان آغاز کار مشخص است و حتی انگیزه‌های ظاهری او را هم می‌دانیم بنابراین آنچه مهم است و انگیزه تماشای کار، جستجوی دلایل و اتفاقاتی است که در نهایت منجر به جنایت شده‌اند. سامان سالور علیرغم نداشتن پیشینه کار در این زیرژانر مهم در کارنامه کاری خود، توانسته تا اینجای کار نمونه مناسبی از یک درام جنایی_معمایی را که البته قواعد ژانر هم در آن رعایت شده است، تولید کند.

از جمله یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین قواعد این دسته از آثار، پخش کردن سوءظن تماشاگر بین چند مظنون گوناگون است که در اینجا به‌خوبی رعایت شده است به‌عنوان مثال در قسمت سوم و سکانسی که بابای شاهرخ (قاتل) برای گرفتن رضایت به خانه مقتولان می‌آید و در بین هیاهوی جمع می‌گوید: «یکی از شماها آمار داده که گاوصندوق نیما را خالی کنند»، پیش از اینکه فرصت کند بقیه حرفش را بزند، بردیا (برادر باران) که در کار خلاف است، با او گلاویز شده، به درون استخر پرتش می‌کند و می‌خواهد او را زیر آب خفه کند که بهمن (دیگر برادر باران) در آخرین لحظه مانع می‌شود. یا وقتی سایه (همسر مانی) می‌گوید: «شاید {بابای شاهرخ} به این خاطر با توپ پر اومده که می‌دانسته پای یکی از ما تو کاره»، مسعود (پدر باران) با عصبانیت بهش می‌گوید: «شما حرف نزنی کسی نمیگه لالی». در همین سکانس وقتی شاهرخ را از آب بیرون آوردند و او را داخل یک ماشینی در گاراژ انداختند، فریبرز (دایی باران) در پاسخ بهمن که می‌گوید باید تا صبح یکی بالاسرش بمونه که اگر به حال اومد سر و صدا یا فرار نکنه می‌گوید: «برای چی پیشش بمونیم، می‌بندیمش، در ماشین هم بسته است». بعداً در پایان همین قسمت می‌بینیم که نیمه‌شب که همه خوابند، فردی ناشناس (صورتش را نمی‌بینیم) با دستکش سیاه قفل در گاراژ را می‌شکند و سراغ شاهرخ می‌رود. البته این در حالی است که قبلاً در قسمت اول و سکانس عروسی هم فهمیده بودیم که بهمن اصلاً از نیما خوشش نمی‌آید و…

اما یکی دیگر از قواعد مهم این‌گونه آثار، ارائه قطره‌چکانی اطلاعات و البته همزمان پرسش‌ها و ابهامات جدید است. از جمله اینکه امیر (افسر پرونده قتل‌ها) قبلاً شدیداً عاشق باران بوده یا بر خلاف آنچه همه فکر می‌کردند که باران و نیما برای ماه عسل می‌خواهند به ترکیه بروند، پنهانی از آنجا برای کانادا بلیت خریده بودند. از طرف دیگر در صحنه‌ای از قسمت سوم، مونا (خواهر نیما) را می‌بینیم که پنهانی یک ورق را از یک دفترچه یادداشت می‌کند و بلافاصله برای یک شماره سیو نشده میس کال می‌اندازد. باز در همین قسمت وقتی طناز (نامزد شاهرخ) به دستور سیامک (پدر او) که با هم بیرون در خانه مقتولان‌اند، شماره کسی را که از او در سر کار فیلم و عکس داشته و به همین خاطر شاهرخ را فرستاده خانه نیما برای پیدا کردن آنها، به طرف مقابل (که یکی از اهالی خانه است) زنگ می‌زند، تلفنش رو میز و سایلنت است و فقط صدای ویبره‌اش می‌آید یا در قسمت دوم شخصی به نام «هستی» به مسعود (که تلفنش سایلنت است) زنگ می‌زند ولی او پاسخ نمی‌دهد و…

اما صرفنظر از رعایت این اصول کلیدی درام‌های جنایی_معمایی، سالور ریزبینی‌های قابل‌تامل دیگری را هم در این کار رعایت کرده که استانداردهای آن را به‌عنوان یک کار حرفه‌ای بالاتر برده است. مانند فیلمبرداری بیشتر صحنه‌ها، به‌ویژه پس از جنایت، در شب یا نور کم که به ابهام و وهم داستان می‌افزاید و همچنین کست مناسب با استفاده از بازیگران قدیمی و برجسته و نیز چهره‌های جوان، در جای مناسب خود که موجب بازی‌هایی جذاب و تاثیرگذار شده است.

توضیحات: این مطلب تنها بر پایه سه قسمت نخست سریال نوشته شده است.

محمدرضا فهمیزی

سریال گردن زنی را در فیلم نت تماشا کنید