«چیزهای کوچک این‌چنینی»؛ وقتی ادبیات به کمک سینما می‌آید

به گزارش فیلم‌نت‌نیوز، رمان «چیزهای کوچک این‌چنینی» نوشته کلر کیگان (Claire Keegan)، نوامبر ۲۰۲۱ (آذر ۱۴۰۰) در آمریکا منتشر شد و در سال ۲۰۲۲ جایزه اورول (Orwell) را به دست آورد. این جایزه بریتانیایی هر ساله به آثار کتاب برگزیده در زمینه سیاسی اهدا می‌شود. کتاب «چیزهای کوچک این‌چنینی» نامزد دریافت جایزه راتبونز فولیو و جایزه بوکر نیز شده بود.

کلر کیگان اصالتاً ایرلندی است و در همان‌جا به دنیا آمده، اما سال‌های زیادی در ایالات متحده زندگی کرده است. او تحصیلات خود را تا مقطع کارشناسی در آمریکا گذرانده و در ولز و ایرلند تا مقطع دکترای ادبیات ادامه داده و ۱۸ کتاب نوشته است. این نویسنده ۵۷ ساله، پیش از فیلم اقتباسی «چیزهای کوچک این‌چنینی» و یک فیلم دیگر «دختر آرام»، شهرتش را بیشتر مدیون داستان‌های کوتاهی بود که در نیویورکر و برخی مجلات تخصصی داستان کوتاه منتشر می‌کرد.

چیزهای کوچک اینچنینی با دوبله و زیرنویس فارسی در فیلم‌نت

کتابی کوچک

کتاب کلر کیگان عملاً یک داستان کوتاه یا به عبارتی نوولا (novella) است که برای مطالعه‌ای کوتاه در یک آخر هفته یا تعطیلات مناسب است. «چیزهای کوچک این‌چنینی» یک داستان تاریخی قدرتمند با محوریت شخصیتی به نام «بیل فورلانگ» است. بیل در یک شهر کوچک زندگی می‌کند و شغلش تحویل زغال‌سنگ و چوب به مشتریان است. پنج فرزند دختر و همسری به نام آیلین دارد. در ظاهر، به نظر می‌رسد که بیل باید از زندگی و شرایط خود راضی باشد. با این حال، همان‌طور که کیگان داستان را به زیبایی روایت می‌کند، متوجه می‌شویم که بیل از غمی درونی رنج می‎برد.

درام تاریخی کیگان به موضوع مراکزی در ایرلند دهه ۸۰ میلادی می‌پردازد که توسط کلیسای کاتولیک اداره می‌شد. این مراکز، اساساً کارگاه‌هایی برای زن‌ها (به‌ویژه زنان جوان و نوجوان) بودند که خارج از ازدواج باردار شده‌اند. خانواده‌ها، دختران نوجوان خود را به آنجا می‌فرستادند تا بتوانند بارداری آنها را از جامعه پنهان کنند. پس از وضع حمل، اغلب به‌زور کودک از مادر گرفته و به فرزندخواندگی داده می‌شد.

بیل در موقعیتی قرار می‌گیرد که باید بین زندگی آرام و یکنواخت خود و حمایت از زنی که در صومعه‌ای اسیر راهبه‌های قدرتمند است، یکی را انتخاب کند و نقطه عطف کتاب همین است.

اقتباسی بزرگ

رفتار خشن راهبه‌های به شدت مذهبی در صومعه‌ها با این دست زنان، موضوع آثار ادبی و سینمایی زیادی بوده است. فضای سرد و مه‌گرفته و اغلب بارانی ایرلند و جو بسیار مذهبی این کشور بریتانیایی، خانه‌های کوچک و لوازم کهنه زندگی، چراغ‌های کم‌سو و زرد و لباس‌های اغلب تیره و خاکستری به اکثر این آثار فضایی اندوهگین داده است. سینما توانسته است با تولید آثاری از این دست، در آگاهی‌بخشی نسبت به رویدادهای خشن تاریخی، نقش بزرگی ایفا کند. «ارواح گویا» (goya’s ghosts) با بازی خاوریر باردم و ناتالی پورتمن نیز در این دسته از فیلم‌ها قرار می‌گیرد.

روزنامه ایندیپندنت ایرلند، فوریه ۲۰۲۳ ( بهمن ۱۴۰۱) گزارش داد که قرار است اقتباسی سینمایی از کتاب کلر کیگان ساخته شود. کیلین مورفی در این فیلم بازی می‌کند و فیلمنامه آن توسط اندا والش (Enda Walsh)، همکار قدیمی مورفی، نوشته شده است. کارگردانی این فیلم را تیم میلانتس و تهیه‌کنندگی آن را مت دیمون سوپراستار آمریکایی به همراه خود کیلین مورفی بر عهده داشته‌اند. «چیزهای کوچک این‌چنینی» فیلم افتتاحیه جشنواره بین‌المللی فیلم برلین ۲۰۲۴ و یکی از نامزدهای جایزه بهترین فیلم این جشنواره بود. این فیلم در اول نوامبر ۲۰۲۴ (۱۱ آبان ۱۴۰۳) در بریتانیا و ایرلند و یک هفته بعد در ایالات متحده به پرده سینماها راه یافت.

بازی کیلین مورفی در نقش بیل فورلانگ، یکی از نقاط عطف فیلم است. او با بازی در نقش یک کارگر ساده اما باوجدان، بار دیگر نشان می‌دهد که چرا یکی از بهترین بازیگران نسل خود است. مورفی با این فضا غریبه نیست و در آثار زیادی با همین تم بازی کرده است. این بازیگر اصالتاً ایرلندی، شخصیت مردی را به تصویر می‌کشد که در مواجهه با شرایط زنی باردار در صومعه، مجبور می‌شود بین زندگی آرام و عدالت‌خواهی یکی را انتخاب کند. مورفی به شخصیتی ظاهراً معمولی جان می‌بخشد. شخصیتی که در عین حال که ساکت و درونگراست، از اراده‌ای قوی و قلبی بزرگ برخوردار است. تماشاگر با بازی مورفی، پیش از آنکه در نیمه دوم فیلم مشخص شود، به کشاکش درونی او پی می‌برد و با او همراه می‌شود تا بفهمد دردش چیست. شاید حضور هیچ بازیگر دیگری نمی‌توانست تا این اندازه مخاطب را تا پایان فیلم به دنبال خود بکشد.

امیلی واتسون (Emily Watson) بازیگر کهنه‌کار انگلیسی نیز از عهده نقش خواهرمری، رییس صومعه بسیار خوب بر آمده است. شناخت او از ایرلند دهه ۸۰ میلادی و تجربه سال‌ها بازیگری، باعث شده است که نقش زنی مذهبی و در عین حال مزور و خشن را به باورپذیرترین شکل ممکن ایفا کند. او که نقش‌های متنوعی از کاراگاه پلیس و صداپیشه در انیمیشن «عروس مرده» تیم برتون گرفته تا فیلم‌های ترسناک را در کارنامه دارد، در «چیزهای کوچک این‌چنینی» نیز توانسته هنر بازیگری خود را به بهترین شکل به نمایش بگذارد. او برای این نقش توانست جایزه خرس نقره‌ای جشنواره فیلم برلین در نقش مکمل را دریافت کند.

فیلمنامه وفادارانه اندا والش و بازی خیره‌کننده کیلین مورفی، از این کتاب کوچک، فیلمی بزرگ ساخته است و با روایتی ظریف و بدون قضاوت، به موضوعی حساس و دردناک در تاریخ ایرلند یعنی کودکان نامشروع و سرنوشت تلخ آن‌ها و سلطه صومعه بر زندگی زنان آسیب‌دیده می‌پردازد و در پایان نیز به همین زنان و کودکان تقدیم می‌شود.

این فیلم به خوبی نشان می‌دهد که چگونه یک اقتباس سینمایی موفق می‌تواند اثری ادبی را به تجربه‌ای بصری و شنیداری ماندگار تبدیل کند. فیلم نه تنها داستان بیل فورلانگ را به خوبی روایت می‌کند، بلکه به ظرافت، فضای خفقان‌آور و سکوت حاکم بر جامعه‌ ایرلند در دهه ۱۹۸۰ را نیز به تصویر می‌کشد.

جولیان گردهام (Julian Girdham) مدرسی ایرلندی که چهل سال است به سخنرانی‌های ادبی و سینمایی برای جامعه ادبی و معلمان ایرلندی مشغول است، یکی از کنفرانس‌های خود را به بررسی مفصل این اقتباس سینمایی اختصاص داده و در ابتدای سخنانش می‌گوید: «سه سال پیش، پس از انتشار رمان «چیزهای کوچک اینچنینی» اثر کلر کیگان، نقد خود را با این پرسش آغاز کردم که هم‎چنان برایم محوری‌ترین نکته در پیام کیگان است: جامعه ما چگونه «ندید؟» یا بهتر بگوییم، چگونه به خود اجازه داد که «ببیند» و به سادگی منکر دیدن تاریکی‌های خود شود؟ چگونه این قدرت هیولایی صومعه هنوز در جامعه ما خواهان داشت؟»

او سپس با ستایش از نویسنده می‌گوید: «کیگان از شخصیت بیل فورلانگ، مردی که مسئول تأمین سوخت است، به عنوان ابزاری روایی برای مطرح کردن این لکه ننگ در تاریخ ما استفاده می‌کند. اکنون نیز نسخه سینمایی فیلم به کارگردانی تیم میلانتس و فیلمنامه‌ای از اندا والش از راه رسیده و کیلین مورفی در نقشی قدرتمند، نقش اصلی را بر عهده گرفته است. این فیلم پس از موفقیت بزرگ فیلم «دختر کم‌حرف» (Quiet Girl) اقتباسی از رمان کوتاه «فوستر» (Foster)  تالیف کیگان، ساخته شده است و داستان‌های این دو اثر با اعتماد به‌نفس کامل، بدون نیاز به هیجان‌نمایی، مخاطب را مجذوب خود می‌کند. درام ایرلندی «دختر کم‌حرف» نیز با همین ریتم و اعتماد به نفس، به زندگی یک دختر جوان در دهه ۱۹۸۰ می‌پردازد. این موضوع در مورد شاهکار ایرلندی دیگر، یعنی اقتباس پت کالینز از رمان «باشد که با خورشید برآیند» (That They May Face the Rising Sun) اثر جان مک‌گاهرن نیز صدق می‌کند».

تحسین منتقدان؛ کیلین مورفی در مرکز توجه

«چیزهای کوچک این‌چنینی» اگرچه به دلیل اکران محدود تنها ۱۰ میلیون دلار فروش کرد اما در مقایسه با بودجه سه میلیون دلاری آن، رقم قابل توجهی به حساب می‌آید. فیلم با استقبال منتقدان مواجه شد و در سایت Rotten Tomatoes با امتیاز ۹۳% از ۹۸ نقد، مورد استقبال منتقدان قرار گرفت. اجماع منتقدان در این سایت، اجرای فوق‌العاده کیلین مورفی را نقطه‌ قوت فیلم دانسته و آن را از «درامی تاریخی که گاهی ملال‌آور می‌شود» به فیلمی «با آهنگی متناسب با مفهوم» ارتقا بخشیده است. متاکریتیک نیز با نمره ۸۲ از ۱۰۰ بر اساس ۲۸ نقد، تحسین جهانی فیلم را گوشزد می‌کند.

بن کرول از سایت The Wrap فیلم را «جواهری تراش‌خورده» نامید و پیتر بردشاو از گاردین با چهار ستاره از پنج، آن را «درامی جذاب و متعهد» توصیف کرد و افزود: «آنقدر مجذوب فیلم شده بودم که تا لحظه سیاه‌شدن صفحه، متوجه پایان آن نشدم». تیم روبی از نشریه تلگراف نیز فیلم را این‌گونه توصیف می‌کند: «درام ایرلندی خاموشی که بیشتر از آنچه در خلاصه داستان آمده، مملو از اندوه است و کیلین مورفی ظرافت هیپنوتیزمی فیلم را بر دوش کشیده شده است». منتقد روزنامه ورایتی نیز اجرای مورفی را «جریان احساسی زنده فیلم» نامیده و می‌نویسد: «چیزهای کوچک این‌چنینی»، هم بر آرامش و هم بر ناآرامی کیلین مورفی استوار است. دیوید رونی از هالیوود ریپورتر، فیلم را «درامی غم‌انگیز، آهسته و تأثیرگذار» توصیف کرده و اجرای کیلین مورفی و امیلی واتسون را شاهکار بازیگری می‌داند.

اگر به فیلم‌های درام تاریخی با روایتی قوی و بازی‌های درخشان علاقه‌مند هستید و دل‌تان برای دیدن فیلمی کش‌دار با پایانی تاثیرگذار و انسانی تنگ شده است، «چیزهای کوچک این‌چنینی» می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.

جهانگیر شاه‌ولد