بهترین همکاری‌های بازیگران و کارگردانان در سینما

به گزارش فیلم‌نت نیوز، در تاریخ سینما همیشه تعدادی کارگردان وجود داشته‌اند که اغلب برای فیلم هایشان در کنار عوامل فنی در بخش بازیگری نیز به سراغ همان هنرپیشگان همیشگی خود رفته‌اند. مثلا جان فورد همیشه یک تیم بازیگری مخصوص به خود داشت ستاره‌های فیلمش بعضا به صورت یک در میان جان وین و هنری فوندا می‌شدند، هیچکاک هم زمانی همین روال را با کری گرانت و جیمز استوارت و یک زن بلوند تجربه می‌کرد در سینمای اروپا فلینی با ماسترویانی، آنتونیونی با مونیکا ویتی، در آسیا کوروساوا با میفونه یا در سینمای خودمان مثلا مهرجویی با انتظامی و نصیریان همکاری‌های موفق زیادی را تجربه کردند. در عالی ترین نمونه‌ها این مشارکت‌های خلاقانه باعث ساخت برخی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینما شده‌اند، برای مثال امروزه زوج اسکورسیزی/ دنیرو نامشان یادآور نزدیک به هفت شاهکار مهم نیم قرن اخیر سینما است. فیلمسازان برای استفاده مدام‌شان از بازیگرهای تکراری، احتمالا منتقدان را به این جمله ارجاع می‌دهند؛ «اگر خراب نیست، پس نیاز به تعمیر ندارد.» برخی از این همکاری‌ها همچون صاعقه ای بوده و یک دوره نسبتا کوتاه و درخشان را شامل شده است مثل همکاری الیا کازان و براندو که در سه فیلم مهم بین سال های ۱۹۵۱ تا ۱۹۵۴ صورت گرفت یا همکاری کلینت ایستوود و سرجیو لئونه در سه گانه دلار، برخی اما قدمت شان به چندین دهه می‌رسد مثلا زوج اسکورسیزی/ دنیرو که همکاری‌شان بیش از ۵۰ سال دوام داشته و شامل بیش از ۱۰ همکاری بوده است. در ادامه با تعدادی ازمطرح ترین زوج‌های سینمایی که بیشتر همکاری هایشان ارزش تماشا دارد، آشنا می‌شویم. البته این فهرست می توانست بلندتر باشد و از زوج های مطرح زیادی برای طولانی نشدن مطلب چشم پوشی شده است چندین مورد که در اینجا فرصت نشد به آنها اشاره شود می توان زوج اینگمار برگمان/ لیو اولمان، ماساکی کوبایاشی/ تاتسویا ناکادای، وودی آلن/ میا فارو، اسپیلبرگ/ تام هنکس، وس اندرسن/ بیلی موری، تیم برتون/ جانی دپ را نام برد.

۱. آکیرا کوروساوا/ توشیرو میفونه

برخی از بازیگران هستند که نام شان مترادف با یک کارگردان است مثلا رابرت دنیرو ما را بدون شک به یاد مارتین اسکورسیزی می‌اندازد، یا ساموئل ال جکسون یادآور تارانتینوست، جان وین هم جان فورد را تداعی می‌کند، در سینمای ژاپن نیز نام توشیرو میفونه با آکیرا کوروساوا گره خورده است. این دو هنرمند برجسته ۱۶ فیلم در یک فاصله زمانی نه چندان طولانی با هم کار کردند و این همکاری پربار متاسفانه با «ریش قرمز» به پایان رسید. کوروساوا در اولین دیدار با میفونه او را همچون جانوری زخمی دیده بود، می‌گفت، میفونه انگار اسیر بود و می‌خواست از بند رها شود، کوروساوا که همچون فیلمساز محبوبش جان فورد چندان تحت تاثیر بازیگران قرار نمی‌گرفت درباره میفونه گفته است: «به ندرت تحت تاثیر بازیگران قرار می‌گیرم. اما در مورد میفونه فرق داشت، من غرق او شده بودم.» فیلم های «راشومون»، «هفت سامورایی»، «یوجیمبو» و «ریش قرمز» تعدادی از مهمترین فیلم‌های مشترک این دو هنرمند هستند. با وجود کدورتی که میان این دو شکل گرفت، در سال های پایانی عمر هر دو نظری مساعد درباره هم داشتند و اغلب در مصاحبه‌ها همدیگر را ستایش می‌کردند. کوروساوا می‌گفت: «تمام فیلم هایی که با میفونه ساختم، بدون او ساخته نمی‌شد» میفونه هم در مقابل می‌گفت: «به عنوان یک بازیگر هرگز کاری انجام نداده‌ام که به آن افتخار کنم جز همکاری با او (آکیرا کوروساوا).

۲. جان فورد/ جان وین

اگر قرن بیستم را به دو نیمه تقسیم کنیم، مهمترین زوج سینمایی نیمه اول هالیوود بدون تردید زوج جان فورد/ جان وین لقب می‌گیرد. اولین همکاری این دو سینماگر بزرگ آمریکایی سال ۱۹۲۸ با حضور جان وین در فیلم «مادر عزیزم» آغاز شد. یک دهه بعد، جان فورد، جان وین را برای ایفای نقش رینگو کید در «دلیجان» انتخاب کرد و اولین لحظه حضور جان وین با زوم دوربین چنان دلربا بود که دیگر مهر او بر سینمای وسترن خورده شد و بی توجهی به او و جایگاه اسطوره‌ای‌اش امری نشدنی به نظر می‌رسید. ژانر وسترن که آن سال‌ها از رمق افتاده بود با «دلیجان» و این زوج احیا شد و تا سه دهه بعد عملا محبوب‌ترین یا در بدترین حالت یکی از دو ژانر محبوب هالیوود شناخته می‌شد. «جویندگان»، «مردی که لیبرتی والانس را کشت» و «مرد آرام» سه شاهکار دیگر این زوج سینمایی است. رابطه جان فورد/ جان وین که با «دلیجان» رنگ و بویی تازه گرفت و با «جویندگان» به اوج رسید تا آخرین لحظات زندگی‌شان هم پررنگ باقی ماند در خاطرات هاوارد هاکس آمده است وقتی هاوارد هاکس متوجه شد جان فورد نفس های آخر را می‌کشد و احتمالا روز را به شب نمی‌رساند به جان وین زنگ زد و گفت خودت را برسان، پیرمرد رفتنی است. جان وین بلافاصله با بالگرد خود را به بستر جان فورد رساند و همان شب جان فورد از دنیا رفت.

۳. جان هیوستن/ همفری بوگارت

بعضی از همکاری‌ها در سینما را باید ذیل رابطه استاد/شاگردی جای داد مانند رابطه جان فورد/ جان وین یا هیچکاک و ستاره‌های فیلم‌هایش، اما برخی از این همکاری‌ها را نیز باید در دسته رفاقتی خواند؛ جان هیوستن/ بوگارت از آن دسته همکاری‌های به اصطلاح رفاقتی به شمار می‌آید، دوستی و رفاقت قوی میان این دو چهره مهم هالیوود منجر به یک سلسله همکاری سینمایی موفق و ماندگار شد. «شاهین مالت» اولین فیلم هیوستن در مقام کارگردان بود که بعد از پیچ و تاب‌های فراوان در انتخاب بازیگر نقش اصلی و رد پیشنهاد از سوی جرج رافت، همفری بوگارت به نقش سم اسپید ظاهر شد و یک دوستی زیبا میان بوگی و هیوستن آغاز شد. بعد از شاهکار نوآر «شاهین مالت»، جان هیوستن و بوگارت در چندین فیلم دیگر از جمله «گنج های سیرامادره»، «کی لارگو»، «ملکه آفریقایی» با هم کار کردند که همگی از آثار موفق سینما به شمار می‌آیند.

۴. مارتین اسکورسیزی/ رابرت دنیرو

قرن بیستم را به دو نیمه تقسیم کردیم و نیمه اول را در میان زوج های سینمایی هالیوود به جان فورد/ جان وین اختصاص دادیم. با همان قاطعیت می‌توان گفت نیمه دوم نیز متعلق به زوج اسکورسیزی/ دنیرو است. کارگردان و بازیگری که در ابتدای دهه هفتاد با موج موسوم به «هالیوود نو» به شهرت رسیدند. اسکورسیزی در ابتدای فعالیت سینمایی اش به نظر می‌رسید با هاروی کایتل رفاقت بیشتری داشت به طوری که حتی در فیلم «خیابان های بی رحم» که به نوعی اولین اثر مهم سینمایی اش است نقش اصلی را به کایتل داد اما دنیرو از پسر عصبی «خیابان های بی رحم» به نفر اصلی فیلم‌های اسکورسیزی تبدیل شد. دومین همکاری این دو هنرمند بزرگ سینمای معاصر، فیلم مهم «راننده تاکسی» است فیلمی که برنده جایزه نخل طلایی کن شد، البته «راننده تاکسی» یک ضلع مهم دیگر هم دارد که آن پل شریدر فیلمنامه نویس کار است. نقطه اوج همکاری دنیرو و اسکورسیزی به فیلم «گاو خشمگین» برمی‌گردد فیلمی که با اصرار دنیرو ساخته شد و امروزه بسیاری از صاحب نظران سینما از آن به عنوان مهم‌ترین فیلم آمریکایی بعد از «پدرخوانده» (از لحاظ زمان ساخت) یاد می‌کنند. نکته شگفت انگیز اینکه زوج اسکورسیزی/ دنیرو با چیزی به نام شکست آشنا نبوده و نیستند، پنجمین و ششمین همکاری آنها نیز شاهکارهای «سلطان کمدی» و «رفقای خوب» بود. این زوج سینمایی بعد از فیلم «کازینو» برای دو دهه همکاری نداشتند تا اینکه با «مرد ایرلندی» دوباره بعد از نزدیک به یک ربع قرن با یکدیگر همکاری کردند که باز هم یک همکاری موفق قلمداد می‌شود. آخرین فیلم مشترک این دو تا به امروز فیلم «قاتلان ماه گل» است که برای دنیرو نامزدی جایزه اسکار را رقم زد و بسیاری از منتقدان آن را یکی از بهترین فیلم‌های دهه فعلی سینما خوانده‌اند.

۵. برادران کوئن/ فرانسیس مک دورمند

فرانسیس مک دورمند بازیگر صاحب سبک آمریکایی که تا به امروز سه جایزه اسکار نقش اول زن دریافت کرده است و در تالار مشاهیر آکادمی اسکار در میان بازیگران زن جایگاهی اسطوره ای دارد سال ۱۹۸۴ با جوئل کوئن کارگردان جوان آن روزها ازدواج کرد. همان سال جوئل و برادرش اتان اولین فیلم بلند سینمایی شان را با نام «دهشت زده» با بازی مک دورمند ساختند.

تیم سه نفره فرانسیس، جوئل و اتان همگی یک دهه بعد اولین جایزه اسکارشان را در کمدی سیاه درخشان «فارگو» (۱۹۹۶) دریافت کردند. «بزرگ کردن آریزونا»، «مردی که آنجا نبود»، «بعد از خواندن بسوزان»، «درود بر سزار» و فیلم «تراژدی مکبث» (این فیلم را جوئل کوئن به تنهایی ساخته است) دیگر همکاری‌های مشترک این گروه سینمایی است که اغلب به عنوان آثار مهم سینمای معاصر آمریکا شناخته می‌شوند. مک دورمند در دو فیلم دیگر جوئل و اتان (فیلم‌های تقاطع میلر و بارتون فینک) نیز به صورت کوتاه و لحظه ای حضور داشت تا به نوعی امضای کارهای آنها باشد.

محمدامین شکاری