پخش سریال «سیاه‌چاله» به کارگردانی حسین نمازی که هر جمعه ساعت ۱۲ از پلتفرم فیلمنت عرضه می شود بهانه ای شد تا نگاهی به کارنامه بازیگر نقش اول زن آن یعنی ژاله صامتی بیندازیم و مروری داشته باشم به پنج شخصیت مهم کارنامه بازیگری او .
اغراق نیست اگر بگوییم یکی از کشف‌های دیرهنگام سینما، تلویزیون و تئاتر ژاله صامتی است، اگر ممارست و پیگیری او نبود و مانند برخی از همنسلانش عطای بازیگری را به لقایش می‌بخشید قطعا بیش از خود او هنرهای نمایشی این سرزمین دچار خسران می‌شد. وقتی برای این یادداشت نگاهی اجمالی به کارنامه حدودا سی ساله ژاله صامتی انداختم به سختی توانستم پنج بازی خوب در میان انبوهی از نقش آفرینی‌های منحصر به فردش انتخاب کنم، او از همان اول خود را به عنوان بازیگری با استعداد که صرفا به دلیل توانایی‌های تکنیکی اش پا به سینما گذاشته بود به مخاطبان معرفی کرد، چه نقش آفرینی کوتاهش در سریال «فردا دیر است» حسن فتحی چه نقش آفرینی کوتاهش در قالب زنی ناشنوا در فیلم «سایه به سایه» ساخته علی ژکان آن هم در میان حضور سنگین ستارگانی چون نیکی کریمی و مرحوم خسرو شکیبایی. در این یادداشت نگاهی اجمالی داریم به پنج بازی مهم کارنامه ژاله صامتی به بهانه پخش سریال «سیاه چاله»
یک. رعنا «سایه به سایه / علی ژکان»
اواخر سال ۱۳۷۵ است، تنها چند سال از اکران دو فیلم مهم «هامون» ساخته داریوش مهرجویی و «عروس» ساخته بهروز افخمی سپری شده است و سینمای ایران صاحب دو سوپر استار تازه که می توانند مخاطبین گسترده ای را به سالن های سینما بیاورند شده است. «سایه به سایه» با ترکیب طلایی نیکی کریمی و مرحوم خسرو شکیبایی جلوی دوربین می رود، اما این فیلم شخصیت زن دیگری هم دارد، رعنا زنی کر و لال که همسر ماهیگیرش را به تازگی از دست داده است، با اینکه این شخصیت چهار یا پنج سکانس بیشتر بازی ندارد ولی در کمال حیرت یکی از به یاد ماندنی ترین شخصیت های سینمایی را خلق می کند. ژاله صامتی به قدری درست و کنترل شده نقش رعنا را بازی می کند که با آن گریم خاص و طراحی لباس در تماشای اول بیشتر یک نابازیگر می ماند تا بازیگری حرفه ای که تجربه غنی تئاتری و تلویزیونی را پشت سرش دارد.
دو. ناهید « رفیق بد / عباس احمدی مطلق»
«رفیق بد» که محصول دفتر ایرج طهماسب، حمید مدرسی و حمید جبلی است و در سلسه فیلمهای طنز آن سالهای این دفتر تولید شده است، نقطه مهمی در کارنامه ژاله صامتی را ایفا می‌کند، نخست آنکه صامتی برای اولین بار نقش مرکزی یک زن را در یک فیلم تجاری که تضمین های فروش را دارا است بازی می کند و دوم اینکه شخصیت ناهید آغازگر سلسله نقش هایی است که صامتی بعدها در آثار طنز سینمای ایران به شیوه های مختلف ایفا می کند. صامتی در این فیلم نقش زنی طمع کار و البته خانه داری را بازی می کند که مدام از دست بی احتیاطی های همسرش شکایت می کند. نقشی که بعدها در فیلمهایی چون : «ضد‌گلوله» ساخته مصطفی کیایی و «نیش و زنبور» ساخته حمیدرضا صلاحمند هم تکرار شد. این فیلم همچنین اولین فیلم طنز کارنامه سینمایی ژاله صامتی است.
سه. افسانه «عصر یخبندان / مصطفی کیایی»
یکی از بهترین هنرنمایی های ژاله صامتی که عموما در بررسی کارنامه سینمایی او نادیده گرفته می شود، چهارمین ساخته سینمایی مصطفی کیایی است. شاید یکی از دلایل این نادیده انگاری حضور محدود صامتی که فقط در یک سکانس حدودا پنج دقیقه ای ظاهر می شود است. صامتی در این فیلم نقش مادری داغدار را ایفا می کند که در یک مجلس ختم مقابل عروسش قرار می گیرد. او در همین یک سکانس حرکتی سینوسی از یک وضعیت بسیار تراژیک به یک موقعیت بسیار شیرینی را ایفا می کند.
چهار. طاهره «آخرین بار کی سحر رو دیدی؟ / فرزاد موتمن»
این فیلم را باید یکی از بدشانسی های کارنامه صامتی قلمداد کرد، اگر طوفان «ابد و یک روز»، «نفس» و «ایستاده در غبار» در جشنواره سی و هفتم فجر نبود او بی تردید می توانست اولین سیمرغ بلورین خود را شکار کند. صامتی در این فیلم نقش طاهره، زنی از طبقه فرو دست جامعه را بازی می کند که دخترش به قتل رسیده، او و همسرش به هر دری می زند تا قاتل پیدا شود. صامتی در این فیلم چند سکانس به شدت تاثیرگذار دارد، از جمله فصل مواجهه او با جسد دخترش در سردخانه پزشکی قانونی یا اولین ملاقات با شخصیت پلیس داستان که فریبرز عرب‌نیا آن را ایفا می کند.
پنج. طاووس «درخونگاه / سیاوش اسعدی»
چه کسی باور می کرد ژاله صامتی در این فیلم بتواند نقش مادر امین حیایی را بازی کند و این نقش آفرینی باورپذیر در بیاید؟ ژاله صامتی در این فیلم نقش زنی بیست سال از خود بزرگ تر را ایفا می کند، با دیالوگ های سترگ و آهنگین که ادای درست آن کار هر کسی نیست. در این فیلم که صامتی چند سکانس درجه یک دارد از جمله فصل ابتدایی فیلم و مواجهه او با پسر ارشدش که به تازگی از ژاپن برگشته و یا بگومگو های او با همسر و دخترش درباره تصاحب پولهای فرزندش در سکانس های انتهایی فیلم.
منبع : سایت پلاتو هنر
نویسنده : پویا نبی
