حاشیه و متن «زن و بچه» سعید روستایی/ منتقدان امتیاز خوبی ندادند

به گزارش فیلم نت نیوز، جدیدترین فیلم سعید روستایی با نام «زن و بچه» در اول خرداد ۱۴۰۴ (۲۲ مه) برای اولین بار در جشنواره فیلم کن ۲۰۲۵ به نمایش درآمد. این نمایش با واکنش‌های مثبتی از سوی تماشاگران همراه بود و پس از اکران، سعید روستایی، بازیگران (پریناز ایزدیار، پیمان معادی و سها نیاستی) و سایر عوامل فیلم مورد تشویق قرار گرفتند.

با این حال، اولین نقدهای منتشر شده از سوی رسانه‌های معتبر بین‌المللی، نکته‌ای جالب توجه و مشترک دارند: بسیاری از منتقدان، «زن و بچه» را به یک سریال تلویزیونی تکراری تشبیه کرده‌اند. این موضوع می‌تواند رقابت فیلم در جشنواره کن را دشوارتر کند، به ویژه که فیلم در وقت اضافه و پس از اعلام لیست فیلم‌های اصلی به کن رسیده بود.

نکات مهم و حواشی مرتبط با اولین نمایش «زن و بچه» در کن

تشویق طولانی مدت

یکی از نکات مهم اولین نمایش فیلم «زن و بچه» در جشنواره کن، تشویق ایستاده و طولانی مدت تماشاگران بود. گزارش‌ها حاکی از آن است که پس از پایان فیلم، حضار به مدت تقریبی ۱۳ دقیقه به طور مداوم کارگردان، بازیگران و عوامل فیلم را تشویق کردند. این استقبال گرم، نشانه‌ای از تاثیرگذاری و کیفیت فیلم بود و می‌توانست نویدبخش موفقیت‌های آتی آن در جشنواره باشد.

سخنان سعید روستایی در کن

سعید روستایی، کارگردان «زن و بچه»، پس از نمایش فیلم، سخنان مهمی را بیان کرد که بازتاب گسترده‌ای داشت. او در صحبت‌های خود به توقیف فیلم‌هایش در ایران اشاره کرد و اکران «زن و بچه» را به همکارانش در ایران که اجازه کار ندارند یا به دلیل شرایط تصمیم به کار نکردن گرفته‌اند، تقدیم کرد. روستایی همچنین با لحنی تلخ اظهار کرد: آخرین فیلمم که توانستم روی پرده ببینم در همین جشنواره کن بود و بعد آن فیلمم توقیف شده و امکان تماشای آن برای مردم خودم نبوده است. امیدوارم اتفاقی بیفتد که بتوانم این فیلم را با مردم خودم روی پرده ببینم.

این سخنان، نه تنها به وضعیت او در سینمای ایران اشاره داشت، بلکه همدردی و حمایت او از جامعه سینمایی کشورش را نیز نشان می‌داد.

حضور عوامل فیلم در فرش قرمز

حضور عوامل فیلم «زن و بچه» روی فرش قرمز جشنواره کن ۲۰۲۵ از دیگر حواشی مهم این رویداد بود. سعید روستایی به همراه بازیگران اصلی فیلم، پریناز ایزدیار، پیمان معادی و سها نیاستی، در مراسم حضور یافتند. این حضور رسمی، فرصتی برای دیده شدن بیشتر فیلم و تیم سازنده‌اش در سطح بین‌المللی فراهم آورد و توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد.

حواشی پیش از نمایش

پیش از اولین نمایش «زن و بچه» در کن، حواشی قابل توجهی پیرامون فیلم و سعید روستایی شکل گرفته بود. روستایی در واکنش به این حواشی، بیانیه‌ای را در اختیار نشریه ورایتی قرار داد و نسبت به اتهامات همکاری با دولت ایران واکنش نشان داد. او در این بیانیه به مشکلات پیش‌آمده برای فیلم قبلی‌اش «برادران لیلا» و احضارهای مکرر خود اشاره کرده بود. این حواشی پیش از نمایش، فضای خاصی را پیرامون فیلم ایجاد کرده بود و به نوعی انتظارها را برای دیدن آن بیشتر می‌کرد.

داستان فیلم

مهناز، پرستاری بیوه ۴۰ ساله، با پسر سرکش خود، علیار، که از مدرسه اخراج شده است، دست و پنجه نرم می‌کند. تنش‌های خانوادگی در مراسم نامزدی او با دوست‌پسر جدیدش، حمید، به اوج خود می‌رسد و حادثه‌ای غم‌انگیز رخ می‌دهد. در پی این اتفاقات، مهناز مجبور خواهد شد با خیانت و فقدان روبرو شود و برای یافتن عدالت تلاشی را آغاز کند. پس از اینکه یک حادثه زندگی او را زیر و رو می‌کند، او علیه جامعه مردسالار که حقوقش را پایمال کرده، مبارزه می‌کند. روستایی مهناز را شخصیتی توصیف می‌کند که در ذهنش فریاد می‌کشید. این فیلم ادامه کارهای قبلی روستایی، از جمله «برادران لیلا» است که آن نیز بر یک شخصیت زن قدرتمند متمرکز بود.

وجه اشتراک اولین نقدها: شبیه به یک سریال تلویزیونی تکراری

با وجود تشویق تماشاگران، وجه اشتراک اولین نقدها به «زن و بچه» در نشریاتی مانند گاردین و ایندی وایر، اشاره به دور شدن از روایت اصلی در این اثر دارند:

ایندی وایر نوشته است:

چند اشکال ساختاری در‌ «زن و بچه» باعث می‌شود فیلم از یک ملودرام سینمایی به مرزهای سریال‌های تلویزیونی نزدیک شود، زیرا بدبیاری‌های متوالی یکی پس از دیگری از راه می‌رسند و فیلم را غرق می‌کنند…

این نقد به تکرار حوادث و مشکلات در طول فیلم اشاره دارد که می‌تواند حس یک اپیزود طولانی از یک سریال را منتقل کند.

گاردین نیز آورده است:

«زن و بچه» مثل «برادران لیلا» درباره مردسالاری و بی‌نظمی زندگی در شهری بزرگ است، انبوه غم، خشم و درد فزاینده بر کار حاکم است و حال و هوای سریال‌های تلویزیونی را به اثر می‌دهد…

این نقد نیز بر فضای غم‌انگیز و تلخ فیلم و تکرار آن در آثار روستایی، تاکید کرده و آن را شبیه به حال و هوای سریال‌های تلویزیونی می‌داند.

جاناتان رومنی از نشریه اسکرین دیلی، با وجود تمجید از بازی پریناز ایزدیار، نقدی بر فیلم وارد می‌کند: او معتقد است که فیلم با نزدیک شدن به مرزهای ملودرام، خطر تضعیف روایت اصلی خود را به جان می‌خرد. رومنی می‌نویسد:

هرچند پیاپی آمدن فجایع یکی از ویژگی‌های رئالیسم اجتماعی است، اما سعید روستایی در این اثر جدید گاهی به سمت اغراق می‌رود. زنجیره‌ای از رویدادهای غیرضروری باعث گم شدن ایده اصلی فیلم می‌شود.

او در ادامه اضافه می‌کند که شخصیت زن داستان با بازی پریناز ایزدیار، آنچنان درخشان است که تا حدی ضعف‌های روایی فیلم را می‌پوشاند.

اصرار سعید روستایی بر گنجاندن نماهای داخلی مملو از درگیری و فریاد، ممکن است باعث شده باشد که فیلم «زن و بچه» از همان ابتدا برچسب تلویزیونی بخورد و مسیر رقابت آن در جشنواره کن دشوار شود.

امتیازهای منتقدان و چشم‌انداز نخل طلا

بر اساس جدول امتیازدهی هیات داوران کن (Cannes Jury Grid)، که بازتاب‌دهنده نظرات منتقدان بین‌المللی است، فیلم «زن و بچه» ساخته سعید روستایی میانگین امتیازی معادل ۱.۹ را کسب کرده است. در مقایسه، فیلم «رستاخیز» (Resurrection) ساخته بی گان، با میانگین ۲.۴، کمی بالاتر قرار گرفته است.

این امتیازدهی‌ها، که معمولا با مقیاس ستاره‌ای (از یک ستاره برای ضعیف تا چهار ستاره برای عالی) صورت می‌گیرد، نشان‌دهنده واکنش منتقدان به کیفیت هنری و محتوای فیلم‌ها است. با توجه به این ارزیابی‌ها، می‌توان دریافت که از دیدگاه منتقدان حاضر در جشنواره، هیچ یک از فیلم‌ها به طور قاطعانه نتوانسته‌اند اجماع کاملی را برای کسب نخل طلای کن به دست آورند. نبود یک امتیاز بالا و چشمگیر برای هیچ یک از آثار، حاکی از آن است که رقابت برای جایزه اصلی بسیار نزدیک و بدون یک پیشتاز آشکار دنبال شده است و هیچ فیلمی به طور قطعی شایسته دریافت نخل طلا شناخته نشده است.

مازیار دهقان