«رها» یک ملودرام اجتماعی تاثیرگذار

به گزارش فیلم‌نت نیوز، هنگامی که به آثار مهم و تاثیرگذار تاریخ سینمای ایران نگاه می‌کنیم، با خیل عظیم ملودرام‌های جامعه محوری مواجه می‌شویم که اغلب از گزند گذر زمان نیز در امان مانده‌اند. فیلم‌هایی که عموما شخصیت‌های خود را از دل جامعه و از طبقات متوسط رو به پایین انتخاب کرده و قصه‌های شکل گرفته نیز حول محور آن می‌چرخند. در جشنواره فیلم فجر امسال نیز ملودرام‌های اجتماعی کم و بیش حضور داشته که شاخص‌ترینشان «رها» به کارگردانی حسام فرهمند است.

این قبیل آثار که فیلمنامه شخصیت‌محور دارند، بسیار متکی بر قهرمان خود بوده که «رها» نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در این زمینه موفق عمل کرده است. دختر جوان دانشجویی که خانواده‌ای نسبتا فقیر داشته و کار دانشجویی جمع و جوری دارد. فرهمند در همان ۱۰ دقیقه نخست به خوبی افراد خانواده را معرفی کرده مساله‌شان را طرح می‌کند؛ از توحید پدر خانواده که زمانی راهبر مترو بوده و به خاطر حادثه‌ای کارش را دست داده و تصمیم‌های غلط سریالی می‌گیرد تا مادر خانواده و در آخر رها و برادرش سهیل. دزدیده شدن لپ‌تاپ رها، حادثه محرک نخست فیلمنامه به حساب می‌آید که زمینه را برای رسیدن قصه به نقطه عطف اول آماده می‌کند. این گره دراماتیک فوق العاده‌ که به داستان زده شده توحید نقش اول آن است. اینجا هم پای لپ‌تاپ دیگری وسط است که بار تنش حاکم بر فیلم را افزایش داده و با تکیه بر آن پیش می‌رود. داستانکی هم که از دل آن بیرون می‌آید با مهارت به قصه اصلی پیوند خورده و قهرمان را با موانع متعددی مواجه می‌کند. در عین حال، فرهمند به خوبی روی تم اخلاقی مدنظر خود مانور داده و بدون آن که گل درشت جلوه کند به فیلم سنجاق کرده است. به خصوص در رابطه با رها که در همان سکانس داخل اداره پلیس فتا روی آن تاکید کرده و سپس گسترش‌اش می‌دهد.

«رها» از آن دسته فیلم‌هایی است که نیاز به ریزه‌کاری و ظرایف بسیار داشته و فرهمند هم در این زمینه کم نگذاشته است. برای نمونه هم می‌توان به سکانس‌های آغاز و پایان فیلم اشاره کرد که موتیفی درخشان به حساب می‌آید. همچنین برخلاف بسیاری از فیلم‌های این سال‌ها، در پرده پایانی نفس‌اش به شماره نیفتاده و سرحال و قبراق به خط پایان می‌رسد. فقری هم که فرهمند در نخستین ساخته سینمایی‌اش به نمایش گذاشته، از جنس کلیشه‌های دم دستی و پیش پا افتاده نبوده و تماشاگر آن را تمام و کمال درک می‌کند. حتی می‌توان گفت که فرهمند که از درونمایه شاهکار روبرتو روسلینی «دزد دوچرخه» به عنوان تم بهره گرفته و لپ‌ تاپ را جایگزین دوچرخه‌ کرده که هر دو وسیله‌ای برای امرار معاش قهرمان‌ها به حساب می‌آیند.

«رها» به لحاظ کارگردانی نیز فیلم قابل دفاعی است که فراتر از یک فیلم اولی به نظر می‌رسد؛ از قاب بندی‌ها و ریتم تا انتخاب بازیگر. در عین حال عناصر دیگری همچون موسیقی و طراحی صحنه نیز کاملا در خدمت کار بوده و به روند پیشرفت داستان کمک شایانی کرده‌اند. به ویژه طراحی صحنه خانه توحید و خانواده‌اش که جزییات فراوان دارد. شهاب حسینی هم انتخاب سنجیده‌ای برای نقش توحید بوده که بی‌خیالی و یلخی بودن را به بهترین شکل به نمایش گذاشته و راکورد آن را حفظ کرده است. در عین حال در برون‌ریزی عاطفی‌اش نیز دست به اغراق نزده و به اندازه بازی کرده است. ضحی اسماعیلی‌فر نیز چهره معصومانه‌اش کاملا انگ نقش بوده و به خوبی تماشاگر را به همذات‌پنداری وادار می‌کند.

«رها» از آن دسته ملودرام‌های اجتماعی است که خلا آن این روزها در سینمای ایران به شدت احساس می شود و می‌تواند در اکران عمومی علاقمندان این دسته از آثار را غافلگیر کند.

محمد جلیلوند