«سونسوز» تلخ اما شیرین!

به گزارش فیلم‌نت نیوز، در چند سال اخیر چندین فیلم با زبان ترکی و زیرنویس فارسی چه در اکران عمومی و چه جشنواره های فیلم فجر توانسته مورد استقبال مخاطبان قرار بگیرد. از فیلم «پوست» که داستانی دلهره‌آور داشت تا «آتابای» درامی عاشقانه و امسال «سون سوز» که یک کمدی انتقادی است و در جشنواره فیلم فجر حضور داشت.

فیلم در یک روستا می‌گذرد و داستان فیلم در فیلم است. کاظم فیلمسازی پیر، ۲۰ سال پیش مستندی درباره نازایی زنان روستا ساخت که خود زنان آن را دزدیده و از بین بردند. اکنون، تصمیم دارد به جبران فیلمی که ۲۰ سال قبل درباره نازایی زنان روستا ساخته، فیلمی در رد آن بسازد و حالا در کنار دو پیرمرد که یکی به شوق کارگردانی پذیرفته دستیار او باشد و دیگری صدابردار شده است، تلاش می کنند اهالی روستا را به مصاحبه دعوت کنند که همین مسیری تلخ و شیرین را می سازد.

کارگردان دوربینش را به عنوان دانای کل و چشم بیننده در جایی به عنوان یک ناظر بیرونی قرار داده است و همه چیز در یک نمای باز و اکثرا لانگ شات های دیدنی مشاهده می‌شود. هرچند که هیچ تفاوتی میان دوربین اصلی و دوربین فیلمسازی گروه مشاهده نمی شود که اگر توجه ویژه ای به تفاوت در قاب بندی یا رنگ هر دوربین یا نشانه گذاری برای ایجاد تفاوت این دو فیلم شده بود قطعا می توانست نتیجه بهتری در روایت ایجاد کند‌.

در تصویر و طراحی کارگردانی میان هر چند سکانس در فضاهای داخلی و خانه های روستایی نمایی از فضای باز در لانگ شات قرار دارد که در اوج زیبایی طبیعی منطقه از آن استفاده کارت پستالی نشده است و اتفاقا همان تصاویر به فیلم رنگ و بویی صمیمی تر و صادقانه تر داده است.

طراحی کارگردانی و خصوصا تصاویر فیلم در بخش هایی از فیلم وامدار سینمای کیارستمی است و تا حدودی در بسط موضوع و فضا شباهت های با ساخته محسن امیریوسفی همانند «خواب تلخ» دارد، هرچند در نهایت فیلمی مستقل است. با اینهمه فیلم تقسیم بندی خوبی در اتفاقات دارد، مقدمه ای درخصوص روستا و فیلم اول، در ادامه قصد کارگردان برای ساخت فیلمی در مقابل فیلم قدیمی و در ادامه مراحل تولید فیلم که در کنارش ماجرای اینکه بالاخره ایراد نازایی برعهده مردان است یا زنان روایت می‌شود، اما در فیلمنامه، کمدی اصلی در دل همین موقعیت های ساده و صمیمانه ساخته می‌شود و در کنارش پرده از زندگی تلخ آدم های روستا برداشته می‌شود.

در حقیقت‌ فیلمنامه یک سیکل بیست ساله را در خود پنهان دارد، گویی همان داستان ساخت فیلم در گذشته این بار و درگذر اینهمه سال قرار است مجددا تکرار شود و پایان بندی فیلم هم بر همین نکته دلالت دارد. همراهی مخاطب با اثری که زبان اصلی است و متکی بر خواندن زیرنویس فارسی است هم به دلیل روایت صادقانه و ساده و هم به دلیل بازی دلنشین آدم های داستان اتفاق می افتد تا جایی که صدای خنده مخاطبان به کرات در طول فیلم شنیده می‌شود.

در حقیقت شخصیت های «سون سوز» نقش بازی نمی‌کنند و همه در حال زندگی هستند و در این میان دقیقا مریم مومن به عنوان تنها بازیگر شناخته شده عملا جایی در این زندگی ندارد و بازی اش از فیلم بیرون می‌زند. آدم های قصه خود واقعی‌شان هستند و دقیقا اعمال و رفتارشان در اوج سادگی است که مخاطب را به کنش و درنهایت خنده می رساند.

حضور بازیگری کهنسال (مسلم) در نقش دستیار کارگردان که رویای کارگردانی دارد و کنش هایش در پشت صحنه و خصوصا در هنگام فیلمبرداری، یا غر زدن هایش بر سر کارگردان برای دریافت دستمزد آنقدر شیرین است که از جایی از فیلم از یک شخصیت مکمل به نقش اصلی مخاطب برای دنبال کردن داستان بدل می‌شود.

فیلم «سون سوز» موضوعی تلخ را به عنوان سوژه انتخاب کرده، آدم هایی که از فرزند محروم هستند و در کنارش زنانی که سال ها به آنها ظلم شده و مجبور به طلاق شدند، یا دخترانی که از ترس طلاق ازدواج نکردند و سال هاست از سن ازدواج شان گذشته است، اما کارگردان هوشمندانه داستان را به سمتی برده است که به دور از هرگونه شعار زدگی و به مدد حضور آدمهای واقعی و ملموس، همه این غم و حسرت ها از دریچه کمدی که گاهی به طنزی تلخ بدل می‌شود به مخاطب ارائه می‌شود.
فیلم در کنار موضوع اصلی به سانسور و ممیزی در سینما هم به شیوه خودش پرداخته، آنجا که یکی از مصاحبه شونده ها تنها در صورت وجود شیشه مشجر در مقابل تصویر و پوشاندن چهره حاضر به مصاحبه می‌شود، یا موانعی که کارگردان فیلم برای مصاحبه و گفتگو با آدم های روستا از سر می‌گذراند.

هرچند فیلم شاخصه‌های یک فیلم هنر و تجربه و یا حتی یک فیلم کوتاه را دارد اما در مدت زمان ۸۱ دقیقه ای خود مخاطب را به خوبی با خود همراه می کند و او را به کنش متقابل وادار می کند.

در شرایطی که بسیاری از آثار جشنواره فیلم فجر امسال با بودجه‌های کلان در همین اصل همذات‌پنداری یا همراهی مخاطب ناموفق بودند، «سون سوز» به اثری قابل توجه و دوست داشتنی بدل می شود.

نوید جعفری نویسنده و منتقد سینما و تئاتر

«پیر پسر» و لذتی به نام سینما