فیلم «مکس» (سامان مقدم) یکی از آثار مهم دهه هشتاد سینمای ایران است که به‌تازگی از طریق پلتفرم فیلم‌نت در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است. به این مناسبت، نگاهی انداخته‌ایم به برخی از ویژگی این فیلم محبوب و پرسروصدا.
به گزارش فیلم‌نت نیوز، فیلم «مکس» از همان زمان تولید یکی از پروژه‌های جنجالی سینمای ایران لقب گرفت. خط داستانی کنجکاوی‌برانگیز فیلم، پرداختن به دوقطبی سیاسی موجود در ایران و شوخی با هر دو طرف ماجرا و رفتن به سراغ ژانر موزیکال از جمله ویژگی‌هایی بودند که توجه خیلی‌ها را به «مکس» جلب کردند. این فیلم در نهایت بعد از فراز و نشیب فراوان از آذر ۱۳۸۴ روی پرده رفت اما کمتر از دو ماه بعد و با فرا رسیدن ایام عزاداری امام حسین (ع) و یارانش، با این وعده از پرده پایین آمد که بعد از ایام عزاداری دوباره اکران می‌شود؛ اتفاقی که هرگز رخ نداد. با وجود این اکران کوتاه‌مدت، «مکس» پنجمین فیلم پرمخاطب سال ۱۳۸۴ سینمای ایران لقب گرفت.
به مناسبت عرضه «مکس» در فیلم‌نت نگاهی انداخته‌ایم به پنج ویژگی مهمی که تماشای این فیلم را به تجربه‌ای جالب تبدیل می‌کنند:
۱
سامان مقدم (کارگردان) و پیمان قاسم‌خانی (فیلمنامه‌نویس) در «مکس» به سراغ ژانر موزیکال رفته‌اند؛ ژانری که در سینمای پس از انقلاب مورد توجه نبود و صرفا در آثار کودکانه می‌توانستیم رگه‌هایی از آن را پیدا کنیم. اما «مکس» موزیکالی بود که مشخصا برای مخاطب بزرگسال ساخته شده بود و همین امر، آن را به اثری منحصربه‌فرد در سینمای ایران تبدیل می‌کرد. با توجه به فقدان تجربیات پیشین در این عرصه، «مکس» شروع موفق و قابل ستایشی برای جریانی از کمدی‌های ترکیب‌شده با الگوهای سینمای موزیکال در آن دوران بود.
۲
ژانر کمدی در دو دهه اخیر و تقریبا به‌شکل پیوسته یکه‌تاز جدول فروش سالن‌های سینمای ایران بوده است. اگر بخواهیم صادق باشیم، در این سال‌ها انبوهی از فیلم‌های کمدی به فروشی بالاتر از متوسط دست پیدا کرده‌اند که به‌سختی می‌توان نام کمدی را روی آن‌ها گذاشت؛ آثاری سطح‌پایین و لوس که به هر ایده جلفی چنگ می‌زنند تا تماشاگر را بخندانند و هر چند گاه در این کار هم چندان موفق به نظر نمی‌رسند اما در مواردی به فروش قابل اعتنایی دست پیدا می‌کنند. اما «مکس» از معدود کمدی‌های قابل دفاع این دو دهه محسوب می‌شود. بسیاری از ایده‌های کمیک فیلم هنوز هم تروتازه به‌نظر می‌رسند و می‌توان در تماشای مجدد هم از «مکس» لذت برد.
۳
هوشمندی قاسم‌خانی در گنجاندن ترانه‌هایی مرتبط با خط داستانی (به‌طوری‌که عناصری زائد به‌نظر نرسند) قابل ستایش است. تعدادی از بامزه‌ترین لحظات فیلم در حین اجرای ترانه‌ها شکل می‌گیرد: از جلسه رسمی ابتدای فیلم که ناگهان با عباراتی ریتمیک پیش می‌رود تا ترانه‌ای که مکس در مورد وضعیت خودش و برنامه‌های فرهنگی‌اش در ایران می‌خواند اما، بدون این‌که متوجه شود، به سمت اشاره‌های تند سیاسی پیش می‌رود.
۴
نگاه سیاسی زوج مقدم/ قاسم‌خانی در «مکس»، نگاه تند و گزنده‌ای است که، ضمن اشاره به منازعات سیاسی و پرداختن به طرفین ماجرا، در نهایت سمت مردم می‌ایستد. «مکس» فیلم ریاکاری نیست. برخلاف نمونه‌هایی که راهنما به یک سمت زده و به سمت دیگر می‌پیچند، سازندگان «مکس» از همان چند دقیقه اول موضع‌گیری کلی‌شان را مشخص کرده و پای موضع‌شان می‌ایستند. شاید طعنه‌های «مکس» به طیف سنتی‌تر مدیرانْ سنگین‌تر و جدی‌تر به‌نظر برسد اما طرف مقابل هم هرگز از تیغ حملات در امان نیست تا مشخص شود سازندگان «مکس» قصد نداشته‌اند به هیچ‌کدام از طرفین غش کنند! «مکس» از مخاطب خود سوءاستفاده نمی‌کند و همین امر به ماندگارتر شدن فیلم کمک کرده است.
۵
مطرح‌ترین و تکرارشونده‌ترین الگوی آثار کمدی در طول تاریخ، نمایش تضاد میان یک فرد و محیط اطرافش است. در اکثر موارد یا با حضور یک فرد متعارف در محیطی غیرمتعارف روبه‌روییم (از نمونه‌های ایرانی می‌توان به برخی از آثار مهران مدیری همچون «شب‌های برره» یا «مرد هزار چهره» اشاره کرد) یا فردی غیرمتعارف در محیطی رسمی قرار می‌گیرد («لیلی با من است»، «مارمولک» و «اخراجی‌ها» نمونه‌هایی از این الگو محسوب می‌شوند). اما «مکس» از جمله آثار کم‌تعدادی است که به حضور یک فرد غیرمتعارف در یک محیط غیرمتعارف پرداخته است! استفاده جسورانه از این الگو، «مکس» را در لحظاتی به تجربه‌ای کمیاب در سینمای ایران تبدیل می‌کند. البته ما نمایندگانی از شخصیت‌های متعارف و عادی را در فیلم داریم (از جمله شخصیت‌هایی با بازی گوهر خیراندیش و پگاه آهنگرانی) اما شخصیت اصلی داستان (مجید کسرایی با بازی فرهاد آئیش) خواننده‌ای است که حتی وقتی در سکانس معرفی او را در آمریکا می‌بینیم هم به او می‌خندیم و این یعنی مجید کسرایی حتی در یک جامعه دیگر هم آدم خاصی است! فضای داخل کشور هم که با همان جلسه رسمی ابتدای فیلم مشخص می‌شود. بنابراین با تقابل جذابی مواجه هستیم که موقعیت‌های بامزه زیادی را ایجاد می‌کند.
فیلم «مکس» را می‌توانید از طریق این لینک در پلتفرم فیلم‌نت تماشا کنید.
