مروری بر انیمیشن‌های «شرک»/ غول سبز برای بار پنجم می‌آید

به گزارش فیلم نت نیوز، سال ۱۳۸۰ یعنی ۲۴ سال پیش، اینترنت این‌گونه فراگیر نشده بود. تازه دو-سه سال بود که ISP ها خدمات اینترنتی ارائه می‌دادند و بیشتر، دانشجوها و برخی شرکت‌های تجاری مشتری اینترنت بودند. برای تماشای فیلم‌ها باید CD آنها را می‌خریدیم یا اجاره می‌کردیم و پیش از تماشای فیلم، محتوای زیادی وجود نداشت که بتوان از داستان فیلم خبردار شد. کلوپ‌های بازی معمولا فیلم هم کرایه می‌دادند و برای ترغیب نوجوانان به کرایه، پوستر فیلم‌های تازه را به شیشه مغازه‌های‌شان می‌چسباندند.

آن روزها دانشجو بودم و اولین بار پوستر فیلم «شرک» (Shrek) را به شیشه یک کلوپ اجاره فیلم دیدم. دو نوجوان با هم صحبت می‌کردند. اولی پرسید: «این کارتون رو دیدی؟» دومی با اعتماد به نفس گفت: «بله دیدم. داستان یک آدمی است که علیه خداوند شرک می‌ورزد و به‌ همین دلیل تبدیل به غول سبز می‌شود و باید توبه کند تا دوباره به انسان تبدیل شود». این قصه که با دیدن پوستر و نام فارسی «شرک» روی آن، به ذهن نوجوان دوم رسیده بود البته هیچ ربطی به داستان «شرک» نداشت، اما هربار که مثل انتشار خبر قسمت پنجم «شرک»، نام این کاراکتر دوست‌داشتنی را می‌شنوم، یاد آن خاطره بامزه می‌افتم. حالا بیایید با هم این فرانچایز را بررسی کنیم.

سال ۲۰۰۱ (سال ۱۳۸۰) صنعت انیمیشن با پخش فیلم «شرک» شاهد ظهور اثری بود که با رویکردی نوآورانه به داستان‌های فانتزی، دنیای انیمیشن را یک گام به پیش برد. این انیمیشن از همان ابتدا با نمایش یک شخصیت غول‌پیکر سبز بداخلاق ولی دوست‌داشتنی، تفاوت خود را آشکار کرد. در روزگاری که کمپانی‌های بزرگ نظیر دیزنی با روایت‌های کلاسیک شاهزاده‌ها و پایان‌های خوش مرسوم بازار را در اختیار داشتند، «شرک» با جسارت تمام این کلیشه‌ها را در هم شکست: یک غول که به زندگی مجردی در باتلاق عادت کرده است، یک خر پرحرف و شلوغ و مزاحم، یک شاهزاده خانم چاق با یک راز بزرگ و یک ارباب کوتاه قامت اما جاه‌طلب، ترکیب نامتعارفی بود که به سرعت توانست مخاطب جهانی را شیفته خود کند.

«شرک» (۲۰۰۱): نقطه آغاز

«شرک» به سرعت به پدیده‌ای فرهنگی تبدیل شد و علاوه بر تحسین منتقدان و استقبال بی‌نظیر تماشاگران در گیشه، جایزه اسکار بهترین انیمیشن بلند را نیز از آن خود کرد. این دستاورد نقطه عطفی در تاریخ انیمیشن‌سازی محسوب می‌شد و نشانه‌ای از تغییر رویکرد در این صنعت بود. استودیوی دریم‌ورکس‌انیمیشن تحت هدایت افرادی چون جفری کاتزنبرگ، آرون وارنر و جان اچ. ویلیامز، موفق شد دنیایی تازه خلق کند که هم برای کودکان سرگرم‌کننده بود و هم بزرگسالان را با طنز هوشمندانه و ارجاعات فرهنگی‌اش به وجد می‌آورد. این موفقیت بی‌سابقه، یک فرانچایز موفق را نوید می‌داد.

در آن سال‌ها، انیمیشن‌ها از نظر بصری به پختگی امروز نرسیده بودند، اما گرافیک کامپیوتری «شرک» در زمان خود خیره‌کننده و پیشگامانه بود. با این‌حال آنچه «شرک» را به یک شاهکار تبدیل کرد، علاوه بر جلوه‌های بصری، شخصیت‌پردازی‌های عمیق و طنز بی‌نظیرش بود. شرک به عنوان یک ضدقهرمان، تمام کلیشه‌های قهرمانان افسانه‌ای را زیر پا گذاشت. شخصیت خر، با صدای گیرا و پر انرژی ادی مورفی، بسیار جذاب و دوست‌داشتنی بود. پرنسس فیونا یک کاراکتر قوی و مستقل بود که با تصویر سنتی شاهزاده خانم‌های دیزنی فاصله زیادی داشت و همین موجودات متفاوت، موفقیت یک فرانچایز را تضمین کردند. پایان حماسی و قیام‌گونه فیلم «شرک» و همراهی تمام کاراکترهای مثبت در فرو ریختن بنای ناعدالتی، هنوز بعد از دو دهه در ذهن مخاطب باقی مانده است.

فیلم «شرک» را در فیلم‌نت ببینید

«شرک ۲» (۲۰۰۴): فراتر از انتظارها

اگرچه «شرک» به تنهایی یک اثر بی‌نظیر است، اما «شرک ۲» ثابت کرد که یک دنباله می‌تواند حتی از نسخه اصلی نیز پیشی بگیرد. این فیلم دقیقا همان چیزی بود که پس از موفقیت بی‌نظیر قسمت اول مورد نیاز بود. داستان از جایی آغاز می‌شود که شرک و فیونا از ماه عسل بازمی‌گردند و باید به دیدار والدین فیونا، پادشاه و ملکه سرزمین «خیلی خیلی دور» (Far Far Away) بروند. این سفر سرشار از چالش‌های عجیب، شخصیت‌های دوست‌داشتنی و البته لحظات کمدی فراموش‌نشدنی بود. «شرک ۲» با معرفی شخصیت‌های جدید و نمادینی چون گربه چکمه‌پوش (با صدای آنتونیو باندراس)، مادرخوانده پری و پرنس چارمینگ، دنیای «شرک» را گسترش داد و مسیر ادامه فرانچایز را هموار کرد.

«شرک ۲» را در فیلم‌نت ببینید

«شرک ۳» (۲۰۰۷): نیاز به نوآوری

پس از موفقیت‌های چشمگیر دو قسمت ابتدایی، انتظارها از «شرک ۳» (Shrek the Third) بسیار بالا بود. چالش‌های شرک در پذیرش مسوولیت‌های سلطنتی هسته اصلی داستان این قسمت بود. زمانی که پدر فیونا، پادشاه هارولد، از دنیا می‌رود، شرک و فیونا باید مسوولیت پادشاهی را بر عهده بگیرند، اما شرک که هیچ علاقه‌ای به این مقام ندارد، تصمیم می‌گیرد وارث دیگری را پیدا کند: آرتور، پسرعموی فیونا. در همین حین، پرنس چارمینگ نیز نقشه‌ای برای تصاحب تاج و تخت می‌کشد و…

فیلم «شرک ۳» را در فیلم‌نت ببینید

«شرک ۳» با وجود موفقیت تجاری، نتوانست همان شور و هیجان دو قسمت اول را بازتولید کند. منتقدان بر این باور بودند که داستان فیلم کمی ضعیف‌تر شده و طنز آن به اندازه گذشته بُرنده نیست. با این حال، فیلم هم‌چنان حاوی لحظات کمدی و شخصیت‌های دوست‌داشتنی فراوانی بود که برای طرفداران جذابیت داشت. سال ۲۰۰۷، صنعت فیلم و تلویزیون در حال تغییر بود. ظهور سرویس‌های پخش آنلاین و تنوع بیشتر در آثار انیمیشنی، رقابت را شدیدتر کرده بود. «شرک سوم» در این محیط رقابتی، توانست جایگاه خود را حفظ کند، اما به وضوح نشان داد که فرمول موفقیت «شرک» نیازمند نوآوری‌های جدیدی است.

«شرک ۴» (۲۰۱۰): وداعی با پایانی متفاوت

با اکران «شرک ۴» (Shrek Forever After) قرار بود با دنیای شرک و دوستانش خداحافظی کنیم. این فیلم با رویکردی متفاوت به داستان پرداخت و شرک را در میان یک بحران هویت به تصویر کشید. شرک که از زندگی یکنواخت خانوادگی خسته شده بود، آرزو کرد ای کاش هرگز غول نمی‌شد و هرگز همسر و فرزندانش را نمی‌شناخت. این آرزو او را به سوی یک جادوگر مرموز سوق می‌دهد تا قراردادی با او امضا کند و وارد دنیایی موازی شود که در آن، هیچ‌کدام از اتفاقات گذشته رخ نداده و شرک هرگز با فیونا و دوستانش آشنا نشده است. شرک پشیمان‌شده باید برای بازگرداندن همه چیز به حالت اول و کسب دوباره عشق واقعی، راهی پیدا کند.

«شرک ۴» را در فیلم‌نت ببینید

«شرک برای همیشه» که به صورت سه‌بعدی نیز به نمایش درآمد، از نظر داستانی رویکردی تاریک‌تر و احساسی‌تر داشت. این فیلم تلاش کرد تا به ریشه‌های شخصیت شرک بازگردد و ارزش زندگی او را در کنار خانواده و دوستانش برجسته سازد. منتقدان و تماشاگران استقبال بهتری از این قسمت نسبت به «شرک سوم» نشان دادند و آن را پایانی مناسب برای این فرانچایز تلقی کردند. در سال ۲۰۱۰، انیمیشن‌های سه‌بعدی به اوج محبوبیت خود رسیده بودند و «شرک برای همیشه» نیز از این موج بهره برد. —

«شرک ۵»: بازگشت غول سبز

به هیجان‌انگیزترین بخش ماجرا می‌رسیم: «شرک ۵». پس از «شرک برای همیشه» که قرار بود به عنوان پایان فرانچایز عمل کند، طرفداران امیدی به بازگشت شرک نداشتند، اما استودیوهای دریم‌ورکس و ایلومینیشن (Illumination) (که اکنون زیرمجموعه یونیورسال پیکچرز است و مسوولیت ساخت فیلم‌های شرک را بر عهده دارد) با اعلام برنامه‌های جدید همگان را شگفت‌زده کردند. سال‌ها بود که شایعاتی مبنی بر ساخت قسمت جدید وجود داشت، اما اکنون این موضوع قطعی شده است.

کریستوفر ملداندری، بنیانگذار و مدیرعامل ایلومینیشن، در مصاحبه‌های اخیر خود تایید کرده است که مذاکرات با بازیگران در حال انجام است و همه آن‌ها تمایل به بازگشت نشان داده‌اند. همچنین اشاره کرده که داستان «شرک ۵» در حال توسعه است و هدف آن‌ها حفظ حس نوستالژیک فیلم‌های اولیه، در عین حال ارائه داستانی تازه و هیجان‌انگیز برای نسل جدید و طرفداران قدیمی است. بدان معنا که با فضایی آشنا از «شرک» روبه‌رو خواهیم شد، اما در کنار آن شاهد ماجراهای نوینی نیز خواهیم بود. شنیده‌ها حاکی از آن است که داستان قسمت پنجم از جایی که «شرک برای همیشه» به پایان رسید، ادامه پیدا خواهد کرد، بنابراین باید شاهد ادامه داستان از همان نقطه‌ای باشیم که قسمت چهارم به پایان رسید.

تاریخ اکران قطعی و تغییرات آن

ابتدا، زمزمه‌هایی برای اکران «شرک ۵» در جولای ۲۰۲۶ (تیرماه ۱۴۰۵) وجود داشت، اما تاریخ اکران رسمی و تاییدشده برای این انیمیشن در حال حاضر دسامبر ۲۰۲۶ (برابر با دی ۱۴۰۵ شمسی) اعلام شده است. این تغییر به این دلیل صورت گرفته که کمپانی ایلومینیشن  تصمیم گرفت تاریخ جولای ۲۰۲۶ را به اکران انیمیشن «مینیون‌ها ۳» (Minions 3) اختصاص دهد بنابراین باید تا کریسمس سال ۲۰۲۶ برای تماشای بازگشت غول سبز صبر کنیم. این زمان‌بندی، «شرک ۵» را دقیقا ۱۶ سال پس از اکران «شرک برای همیشه» و ۲۵ سال پس از اکران نخستین فیلم «شرک» به سینماها خواهد آورد.

بازگشت گروه صداپیشگان اصلی و اضافه شدن یک چهره‌ مشهور

خبر بسیار خوشحال‌کننده برای طرفداران، بازگشت صداپیشگان اصلی است. مایک مایرز (در نقش شرک)، ادی مورفی (در نقش خر) و کامرون دیاز (در نقش پرنسس فیونا) همگی آمادگی خود را برای تکرار نقش‌های‌شان اعلام کرده‌اند. این اتفاق، تضمین می‌کند که روح و حس آشنای شخصیت‌ها حفظ شود.

علاوه بر این، یک چهره جدید و بسیار سرشناس به گروه صداپیشگان اضافه شده است: زندایا (Zendaya). او قرار است صداپیشگی شخصیت فلیسیا (Felicia)، دختر شرک و فیونا را بر عهده بگیرد. این خبر در اواخر فوریه ۲۰۲۵ (بهمن ۱۴۰۳) منتشر شد و هیجان زیادی را در میان طرفداران ایجاد کرد؛ زیرا نشان‌دهنده توسعه داستان و ورود نسل جدیدی از شخصیت‌ها به فرانچایز است. هم‌چنین، تایید شده که شخصیت‌های محبوب دیگری مانند پینوکیو و آینه جادویی نیز باز خواهند گشت. در مورد بازگشت گربه چکمه‌پوش (Puss in Boots) با صداپیشگی آنتونیو باندراس هنوز تایید رسمی صورت نگرفته، اما پایان‌بندی اسپین‌آف «گربه چکمه‌پوش: آخرین آرزو» (Puss in Boots: The Last Wish)  در سال ۲۰۲۲، به نوعی بازگشت به «سرزمین خیلی خیلی دور» را نوید می‌دهد.

تیم کارگردانی و تولید

برای کارگردانی «شرک ۵»، والت دورن (Walt Dohrn)، کارگردان سه‌گانه انیمیشن موفق «ترول‌ها» (Trolls)، به پروژه پیوسته است. وی به همراه کنراد ورنن (Conrad Vernon) که پیش‌تر کارگردانی مشترک «شرک ۲» را برعهده داشت و صداپیشه شخصیت مرد کلوچه زنجفیلی نیز بود، هدایت این فیلم را برعهده خواهند داشت. برد ابلسون (Brad Ableson) نیز به عنوان دستیار کارگردان آن‌ها را یاری خواهد کرد.

تغییرات بصری و سبک انیمیشن

اولین تیزر منتشر شده از «شرک ۵» در ۲۷ فوریه ۲۰۲۵، نشان‌دهنده تغییراتی در سبک بصری و ظاهر شخصیت‌ها بود که بحث‌هایی را در میان طرفداران برانگیخت. برخی معتقدند که این تغییرات، به دلیل انتقال مسوولیت انیمیشن‌سازی به ایلومینیشن صورت گرفته است. این استودیو با سبک انیمیشن خاص خود (مثلا در فیلم‌هایی مانند «مینیون‌ها» یا «زندگی پنهان حیوانات خانگی») شناخته می‌شود. هدف از این تغییرات، احتمالا جذاب‌تر کردن بصری فیلم برای مخاطبان مدرن و ایجاد یک ظاهر زیباتر و پخته‌تر نسبت به نسخه‌های قبلی است؛ بدون اینکه از جوهره اصلی شخصیت‌ها دور شود. این موضوع نشان می‌دهد که تیم تولید به دنبال یافتن تعادلی بین نوآوری تکنولوژیکی و حفظ اصالت فرانچایز هستند.

اولین تیزر منتشر شده برای «شرک ۵»

اینطور که از مصاحبه‌ها پیداست، قرار نیست «شرک ۵» صرفا یک پروژه تجاری برای کسب درآمد باشد و هدف اصلی سازندگان، ساخت یک داستان باکیفیت و وفادار به ریشه‌های فرانچایز است. منتظریم تا ببینیم این بار غول سبز مهربان و دوستانش چه ماجراهایی را از سر خواهند گذراند. آیا فرزندان شرک و فیونا بزرگ‌تر شده و نقش پررنگ‌تری در داستان خواهند داشت؟ آیا شخصیت‌های جدیدی معرفی خواهند شد که به اندازه گربه چکمه‌پوش دوست‌داشتنی و ماندگار باشند؟ سوالات بسیاری وجود دارد، اما یک چیز مشخص است: بازگشت شرک، قطعا یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای سینمایی سال آتی خواهد بود و بی‌صبرانه منتظر لحظه‌ای هستیم که دوباره به دنیای «خیلی خیلی دور» قدم بگذاریم.

جهانگیر شاه‌ولد