هامفری بوگارت شمایل تکرارنشدنی یک ستاره

به گزارش فیلم نت نیوز، هامفری بوگارت، چهره‌ای منحصر‌به‌فرد در میان ستارگان سینما، نماد جذابیت و اقتدار مردانه است. تصویر چهره بی‌تفاوت او که سیگاری در دست دارد و به همه دنیا بی‌اعتناست، در عین حال که گویی حسی ندارد، می‌تواند در بزنگاهی دست به فداکاری و کارهای بزرگی بزند که در ذهن مخاطب نمی‌گنجد.

بوگارت در دوره‌ای که سینما دوران طلایی خود را طی می‌کرد، با نقش‌آفرینی در آثاری همچون شاهین مالت، جنگل آسفالت، داشتن و نداشتن و کازابلانکا، به فوق‌ستاره‌ای در سینمای جهان بدل شد که شهرتش از مرزهای هالیوود فراتر رفت و در ایران نیز طرفداران بسیاری پیدا کرد.

بوگارت، یا به‌قول حلقه نزدیکانش «بوگی»، شاید با معیارهای امروزی در تضاد با مفهوم جذابیت بازیگری و زیبایی چهره باشد، اما در آن دوران، اقتدار و استواری چهره‌اش که می‌توانست در برابر نیروهای شر و زنان فریبنده بی‌تفاوت بماند و درخواست آنان را رد کند، او را به یکی از نمادهای جذابیت مردانه و اساساً جهان سنگین و مقتدر مردان بدل کرد.

او علاوه بر دنیای سینما، در رسانه‌ها نیز چهره‌ای بسیار مطرح بود. معروف است که کمپانی بزرگ تولید سیگار آن زمان، پس از مصرف صدمین نخ سیگار آن برند خاص توسط بوگارت در فیلم‌هایش، یک مهمانی بزرگ با حضور ستارگان سینما برگزار کرد.

بااین‌حال، مصرف سیگار و الکل که بخشی جدایی‌ناپذیر از تصویر سینمایی او بود، در نهایت منجر به سرطان و مرگ او در ۵۷سالگی شد.

هامفری بوگارت طی سه دهه، از دهه ۳۰ تا زمان فوتش در سال ۱۹۵۷، حضوری جدی در سینما داشت و جایگاهی اسطوره‌ای یافت که تا امروز نیز نام او را در تاریخ سینما زنده نگاه داشته است. مؤسسه فیلم آمریکا در سال ۱۹۹۹ بوگارت را به‌عنوان بهترین ستاره مرد تمام دوران برگزید و مجله اینترتینمنت ویکلی نیز او را نماد شماره یک هالیوود لقب داد.

استیون بوگارت، فرزند این هنرپیشه فقید، در کتابی با عنوان در جستجوی پدرم، به شخصیت او پرداخته و نقل‌قولی از راد استایگر را آورده است که معنای فوق‌ستاره بودن را این‌گونه توضیح می‌دهد:
«اگر مطرح‌ترین هنرپیشگان جهان را بر روی صحنه تئاتر جمع می‌کردند و در لبه صحنه به آنها فرصت می‌دادند هر کاری دوست دارند انجام دهند، کافی بود بوگارت به‌آرامی از ته صحنه عبور کند تا تماشاگر دیگر جز او کسی را نبیند»

همین نکته شاید خلاصه‌ای باشد از بوگارت و تأثیری که بر جهان سینما گذاشت.

مستند بوگارت: زندگی در یک چشم بر هم زدن در فیلم‌نت

او از سال ۱۹۲۸ تا ۱۹۵۶، یک سال پیش از مرگ، در ۷۵ فیلم نقش‌آفرینی کرد. در کارنامه هنری او، همکاری با کارگردانان بزرگی چون جان فورد، مایکل کورتیز، ویلیام وایلر، جان هیوستون و هاوارد هاکس دیده می‌شود.

«مستند بوگارت: زندگی در یک چشم بر هم زدن»، داستان ستاره شدن اوست که مسیر شهرت، روابطش با مادر و چهار ازدواجش را همراه با تصاویر دیده‌نشده از او روایت می‌کند. فیلم با تصاویری از مراسم تدفین او آغاز می‌شود، جایی که جمعیت با چهره‌های ماتم‌زده بیرون کلیسا ایستاده‌اند و شاهد حضور ستارگان و بزرگان سینما برای بدرقه آخر او هستند، درحالی‌که جملات بوگارت بر تصویر شنیده می‌شود.

این مستند به کارگردانی کترین فرگوسن، نخستین مستند رسمی مورد تأیید خانواده بوگارت است که با استفاده از آرشیوهای شخصی، مصاحبه‌های قدیمی و خاطرات نزدیکان او، پرتره‌ای واقع‌گرایانه و عمیق از زندگی و کارنامه این اسطوره سینما ترسیم می‌کند. مستندی که تلاش کرده از همان ابتدا، از طریق روایتی درهم‌تنیده از تصاویر فیلم‌ها، عکس‌های زندگی شخصی بوگارت و نریشن‌هایی شامل صحبت‌های خود او، اطرافیانش و بازیگران مطرح آن دوران، به فضای ذهنی و سینمای هامفری بوگارت ورود کند.

آغاز مستند با تصاویر تشییع پیکر او در کلیسا، مقدمه‌ای تأثیرگذار برای ورود به اثر است. درواقع، فیلم از پایان شخصیت آغاز می‌شود، اما در حقیقت، مسیر دشوار او را برای رسیدن به اوج محبوبیت و بازیگری از همان ابتدا به مخاطب ارائه می‌دهد تا تماشاگر از همان لحظه اول درگیر شخصیت شود.

بوگارت در دوره‌ای وارد سینما شد که عصر سلطه استودیوها بود و در عین حال، دوران طلایی سینمای هالیوود که باعث می‌شد هر چهره‌ای نتواند به‌راحتی در این سیستم جا بگیرد و ماندگار شود. در این فضای پرحاشیه، جایی که تولید فیلم و حیات هنرپیشگان رابطه مستقیمی با استودیوها و اقبال مخاطب داشت، بوگارت توانست راه خود را پیدا کند.

او اگرچه در بسیاری از فیلم‌های گانگستری بازی کرد، اما به‌مرور نقش‌های متفاوتی همچون ملکه آفریقا و کنتس پابرهنه را پذیرفت و در آنها موفق ظاهر شد.

مستند «بوگارت: زندگی در یک چشم بر هم زدن» تنها بر حضور سینمایی او تمرکز نکرده و زوایای دیگری از زندگی خانوادگی‌اش را نیز بررسی می‌کند. نکته قابل‌توجه در مرور زندگی این ستاره سینما آن است که برخلاف ظاهر زمخت و سردش در فیلم‌ها، او در خانواده‌ای مرفه متولد شد؛ پدرش جراح مشهوری بود و مادرش تصویرگری برجسته.

بااین‌همه، بوگارت دوران کودکی بغرنجی را سپری کرد، زیرا مشغله‌های کاری والدینش باعث شد او ارتباط عاطفی کاملی با آنها نداشته باشد. مادرش یکی از پیشگامان جنبش فمینیسم و طرفدار اعطای حقوق برابر به زنان بود و این نگرش در زندگی او تأثیر بسیاری گذاشت.

مستند «بوگارت: زندگی در یک چشم بر هم زدن»، روابط بوگارت از کودکی تا جوانی و حضورش در ارتش را با استفاده از اسناد، خاطرات و تصاویر موجود دنبال می‌کند. برخی از خاطرات و لحظات نیز در فیلم بازسازی شده‌اند تا روایت کلی اثر را غنی‌تر کنند.

اما بی‌تردید مهم‌ترین وجه این مستند، بررسی روابط عاطفی و زندگی شخصی بوگارت است. او چهار بار ازدواج کرد که سه مورد از آنها به طلاق انجامید. ازدواج آخرش اما، داستان عشق او و لورن باکال را رقم زد و حاصل آن، یک پسر و یک دختر بود.

تمام ازدواج‌های بوگارت سینمایی بودند و هر سه همسر قبلی‌اش بازیگر بودند. او در ۱۹۲۸ با ماری فیلیپس ازدواج کرد، سپس در ۱۹۳۸ با میو متو پیمان زناشویی بست؛ ازدواجی که تا ۱۹۴۵ ادامه داشت. اما در همان زمان، هنگام فیلم‌برداری داشتن و نداشتن، بوگارت دلباخته باکال شد و پس از هفت سال زندگی با متو، از او جدا شد و با لورن باکال ازدواج کرد.

مستند بوگارت: «زندگی در یک چشم بر هم زدن»، علاوه بر مرور زندگی شخصی بوگارت، به تحولات تاریخی آمریکا نیز می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه این وقایع بر مسیر حرفه‌ای و زندگی او تأثیر گذاشته‌اند.

این مستند پرتره‌ای اصولی و جامع از بوگارت ارائه می‌دهد و برای طرفداران سینمای کلاسیک و عاشقان این ستاره جاودان، اثری ارزشمند است.

نوید جعفری نویسنده و منتقد سینما و تئاتر

مجموعه فیلم‌های  هامفری بوگارت را در فیلم نت با دوبله فارسی تماشا کنید