همه چیز درباره فیلم «تعارض»/ تنهایی در قاب‌های بسته

به گزارش فیلم‌نت نیوز، فیلم «تعارض»، ساخته محمدرضا لطفی، یکی از آثار متفاوت و تجربی سینمای ایران است که در سال ۱۳۹۸ تولید شد. این فیلم با نام اولیه «ریست» به جشنواره فیلم فجر راه یافت و سپس با عنوان جدید «تعارض» در بخش نگاه نو سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد. این اثر، به‌عنوان یک سایکودرام خاص و شخصی، جنبه‌هایی از مرز میان واقعیت و تخیل را در قالب روایتی پیچیده و ساختاری غیرمعمول به تصویر می‌کشد. این فیلم در حال حاضر در سینماهای کشور روی پرده رفته است.

عوامل تولید فیلم تعارض

کارگردانی و نویسندگی فیلم برعهده محمدرضا لطفی است که پیش‌تر با فیلم «ماجرای گم شدن مریم» در ژانر وحشت و مستندنما شناخته شده بود. تهیه‌کنندگی این اثر را امیر سیدزاده بر عهده داشته است. بازیگرانی همچون رضا بهبودی، سودابه بیضایی، محمد صدیقی‌مهر، پریسا محمدی، حامد رحیمی‌نصر، و رقیه افشین‌پور در این فیلم به ایفای نقش پرداخته‌اند.

از دیگر عوامل پشت‌صحنه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مدیر فیلمبرداری: مجید گرجیان، طراح صحنه و لباس: افسانه صرفه‌جو، طراح گریم: پدرام زرگر، صدابردار: علی گراکویی، تدوین: بابک قائم، مدیر تولید: محمد سیدزاده، دستیار اول کارگردان و برنامه‌ریز: مرجان بقایی، عکاس: رامونا میریان.

خلاصه داستان تعارض

در خلاصه داستان فیلم آمده است: احساس دیوونگی بهم دست داده، فکر می کنم تمام دوربین های مداربسته دارن منو کنترل می کنن ، انگار یکی پشت دوربین ها نشسته و داره چهار چشمی منو می پاد…

داستان «تعارض» حول محور شخصیتی به نام رضا می‌چرخد که به‌نظر می‌رسد درگیر بحران‌های روانی و ذهنی عمیقی است. او در مقابل دوربین مدار بسته اعترافاتی را مطرح می‌کند و از زندگی، تنهایی و ترس‌های خود می‌گوید. روایت او به تدریج به سمت جنایتی که مرتکب شده (قتل همسرش) پیش می‌رود. با این حال، داستان بارها از دیدگاه رضا بازتعریف می‌شود و هر بار ابعاد جدیدی از ماجرا آشکار می‌گردد. حس بدبینی او نسبت به دوربین‌های مداربسته و تصور وجود فردی که مدام او را نظاره می‌کند، در طول فیلم به تم اصلی تبدیل می‌شود.

نقدو بررسی فیلم تعارض

یاسمن خلیلی فرد(سینما سینما):

فیلم به‌شدت شخصیت محور است و نوسانات مختلف درونیِ شخصیت اصلی آن ضمن گره خوردن به مسئله  پیچیده  جهان های موازی به لحاظ روایی نیز پیچیدگی هایی را به درام اضافه کرده است.

موسیقی و زمان دو پدیده  جدانشدنی اند و شاید به همین لحاظ نقش و حضور پررنگ موسیقی در فیلم کاملا توجیه پذیر و البته کاربردی ا ست. ابتدا به نظر می رسد موسیقی متن «تعارض» از آثار باخ است، اما در واقع این‌طور نیست و حمیدرضا یراقچیان در ساخت بخش های مختلف موسیقی متن به نوعی تمِ شبه‌ باخی دست یافته است که با فضای پیچیده  اثر نیز هم‌خوان است. این موسیقی سنگین باروک در بخش  های رقص مرد با آهنگ های شش و هشتِ دهه شصتی تضاد پرمعنایی را در بستر درام ایجاد می کند، که البته به لحاظ محتوایی ارتباط تنگاتنگی هم با تعارضات شخصیت اصلی و موقعیت های مختلف روانی او در برهه های مختلف دارد. به عنوان مثال، حرکات موزونِ مرد در ابتدا دلالت بر خجالتی بودن او دارند، سپس شوق مفرط او را ترسیم می کنند و درنهایت به نوعی نمایان‌گر خشم و عصیان اند. موسیقی در واقع از بافت و جنسِ خود فیلم است؛ از جنس خیال و واقعیت و شاید هم رویا و کابوس. این ها دقیقا همان عناصری اند که با مرد عجین شده اند.

«تعارض» ضرباهنگ کندی دارد. این کند و کش‌دار بودن ریتم شاید در فیلمی با مختصات دیگر آزاردهنده باشد، اما با جنس چنین فیلمی هم‌خوان است. به بیانی دیگر، «تعارض» زمان هدرشده ندارد و آن چه در نسخه نهایی اثر می بینیم، همان بخش هایی اند که باید وجود داشته باشند.

انتخاب رضا بهبودی به عنوان بازیگر اصلی فیلم، از هوشمندانه ترین انتخاب های کارگردان است. بهبودی بازیگری  است که نقش را از خود عبور داده و به جهان آن وارد می شود و ابعاد مختلف و گاهی متناقضِ وجودِ شخصیتِ شبه مالیخولیایی کار را به ظرافت اجرا می کند.

مواجهه  مخاطب در پایان درام با جهان واقعی اتفاق غافل‌گیرکننده ای است. در واقع درحالی‌که انتظار داریم پایان بندی فیلم همان سکانس خودکشی مرد باشد، فیلم‌ساز با ترسیم تصویری از دنیای واقعی که پیش تر آن را ندیده بودیم، کاملا غافل‌گیرمان می کند. «تعارض» فیلم نشانه هاست. این نشانه ها چه در اشیا، چه در دیالوگ ها و چه حتی در کنش های خودِ شخصیت ها قابل تشخیص است و دوربین های ناظر به لحاظ بصری کاملا خلاقانه آن ها را به تصویر می کشند.

«تعارض» با همه  پیچیدگی هایش فیلم بی ادعایی است که در نهایت دقت و سادگی ساخته شده و موفق می شود یک ساختار نامتعارف دینامیک خلق کند و با یک نظم متقاعدکننده روایی به پایانی منطقی برسد.

آرش پارساپور(ویجیاتو):

سوژه فیلم تعارض جذاب است و بازتعریف یک ماجرا به شکل چندباره آدمی را یاد آثار موفق بسیاری در سینما می‌اندازد (از Hero سینمای آسیا گرفته تا آثار متفاوت و تجربی در هالیوود). لطفی در فیلم دوم خود هم به سبک فیلمبرداری نوینی روی آورده؛ او که پیش‌تر زاویه تماما دوربین روی دست را در فیلم قبلی خود به کار گرفته بود، این بار با نگاهی خلاقانه‌تر، دوربین‌های مداربسته را پنجره روایت قصه خود انتخاب کرده است. دیدن یک فیلم که تماما با دوربین مدار بسته ضبط شده باشد، به نظر موضوعی خلاقانه می‌آید (مانند فیلم Searching که تماما از طریق دوربین دیوایس‌های دیجیتالی ضبط شده بود) اما مشکل کجاست که تعارض علی رغم تمام این جذابیت‌های ظاهری، قافله را بدجوری می‌بازد؟

استفاده از دوربین مدار بسته و کادر بسته و محدود این نوع تصویر، باعث شده که کارگردان و دیگر عوامل اجرایی تنبل به بار بیایند و تقریبا خبری از طراحی صحنه و یک میزانسن دقیق و حساب شده برای فیلم نباشد. کارگردان مسئولیت تمامی صحنه‌ها را به بازیگرش (رضا بهبودی) سپرده که تا حد زیادی می‌تواند از پس این مهم بربیاید ولی در بسیاری مواقع نیز او مانند هر بازیگر دیگری که در این وانفسا گیر کند، کم می‌آورد. بهبودی در این فیلم پروژه سنگینی را نسبت به کارنامه هنری خود انتخاب کرده و تمامی زورش را زده که بتواند خودی نشان دهد اما متاسفانه اسیر مرداب مرده‌ای شده که کارگردان آفریده و تصور کرده که داستان مثلا معمایی‌اش و گنجاندن یک سری سکانس در لا به لای این قصه کند، می‌تواند مناظر این مرداب را دیدنی کند.

انتخاب صحنه‌های سیاه و سفید برای فیلم، انتخاب هوشمندانه‌ای بوده ولی در راستای همین مردگی بیش از حد، حالت سکون فیلم را مضاعف می‌کند. فیلمی با چنین تعلیق داستانی در روایت خود،‌ می‌تواند یک اثر به شدت هیجان انگیز و در عین حال تجربی باشد اما اتفاقی که برای تعارض می‌افتد در همه حالت باخت دارد. بازیگر نمی‌تواند به تنهایی فیلم را بر دوش بکشد و داستان به جای هیجان انگیز بودن ملال آور است و دیالوگ‌ها (با اینکه در آنها معدود گزینه‌های جذابی وجود دارد) به شدت خسته کننده. معلوم نیست در این میان و در یک اثر کشدار صد دقیقه‌ای چرا باید نزدیک به پانزده دقیقه را نیز صرف دیدن رقاصی رضا بهبودی کنیم و به نظر می‌رسد وجود این صحنه‌ها که مشخصا با صدای بلندتری نیز پخش می‌شود، صرفا برای پرانیدن چرت از مخاطب بوده و بس!

نقاط قوت و ضعف تعارض

از نقاط قوت فیلم می‌توان به بازی درخشان رضا بهبودی اشاره کرد. او توانسته است از عهده نقش پیچیده و چندوجهی رضا بربیاید و جنبه‌های مختلف روانی این شخصیت را به تصویر بکشد. همچنین، سوژه فیلم و شیوه بازتعریف چندباره ماجرا، ایده‌ای جذاب و جسورانه است که می‌توانست به اثری فراتر از این تبدیل شود.

با این حال، «تعارض» در جلب همذات‌پنداری مخاطب ناکام می‌ماند. شخصیت رضا، با وجود تمام پیچیدگی‌هایش، نمی‌تواند حس همراهی مخاطب را برانگیزد. همچنین، عدم وجود یک روایت منسجم و تاکید بیش از حد بر فرم به جای محتوا، فیلم را به اثری شخصی تبدیل کرده است که شاید تنها برای مخاطبان خاص و روشنفکر جذاب باشد.

حضور تعارض در جشنواره‌ها

«تعارض» نه تنها در بخش نگاه نو سی و هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر حضور داشت بلکه با نام «فیلمی عجیب که به روایت زندگی یک بیمار روانی به نام رضا که در مرز تخیل و واقعیت‌های زندگی خود سرگردان است، می‌پردازدریست» به جشنواره‌های بین‌المللی از جمله Festival del Cinema di Castel Volturno در ایتالیا نیز راه یافت. این جشنواره با هدف حمایت از فیلم‌ها و فیلمسازان مستقل برگزار می‌شود و فرصتی برای دیده شدن آثار تجربی فراهم می‌آورد.

پوستر فیلم تعارض

تیزر فیلم سینمایی تعارض

عکس های فیلم تعارض