چرا اتحاد بین فعالان حوزه VOD در ایران ضروری است؟

به‌گزارش فیلم‌نت نیوز، در پنل «آینده فروشگاه‌های اینترنتی در ایران» که در رویداد یلدای سامیت برگزار شد، علی سرتیپی مدیرعامل فیلم‌نت با نگاهی دقیق به رقابت در صنعت VOD، بر تعامل سازنده میان بازیگران این بازار و اهمیت تولید محتوای باکیفیت تاکید کرد. او معتقد است رقابت سالم نه تنها به رشد فردی شرکت‌ها کمک می‌کند، بلکه به توسعه کلی این صنعت در ایران نیز منجر می‌شود. همین اظهارات انگیزه‌ای شد تا نگاهی تخصصی‌تر به اقتصاد دانش‌بنیان، بازار تولید محتوای ویدیویی و نقش VODها در رشد اکوسیستم استارتاپی داشته باشیم.

اقتصاد دانش‌بنیان و جایگاه VOD در زنجیره ارزش

اقتصاد دانش‌بنیان به بهره‌گیری از دانش و فناوری به‌عنوان عامل اصلی تولید و رشد اقتصادی تاکید دارد. در این راستا، VODها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین خروجی‌های اقتصاد دیجیتال، در قلب زنجیره ارزش صنعت محتوای ویدیویی قرار دارند. این پلتفرم‌ها با ایجاد بسترهایی برای تولید و توزیع محتوا، نه تنها بر رفتار مصرف‌کنندگان تاثیر می‌گذارند، بلکه موجب افزایش بهره‌وری و کارایی در زنجیره تامین صنعت سرگرمی می‌شوند. VODها در کشور زمانی رشد کردند که مخالفان بسیاری در سطوح حاکمیتی و دولتی داشتند و عدم اتحاد آن‌ها با یکدیگر از بدو درخشش این مجموعه‌ها و عدم شکل‌گیری یک اتحادیه صنفی با تمامی اعضای فعال در این حوزه باعث شد که مشکلات عدیده‌ای گریبانگیر این پلتفرم‌ها در سال‌های اولیه فعالیت‌شان شود. خوشبختانه بعد از مدتی و با حضور بازیگران قدرتمند دیگری چون فیلم‌نت، موضوع لزوم اتحاد بازیگران این حوزه در کنار هم بیش از پیش بر همگان مشخص شد چراکه مدیران فیلم‌نت سابقه طولانی در تعامل با دستگاه‌های دولتی-حاکمیتی داشتند و با تسلط بر علم روابط با این نهادها، مسیر بازی را عوض کردند تا تنش در بازار VODها به‌شدت کاسته شود.

در ایران، رشد VODها فرصتی برای هم‌افزایی میان صنعت سینما و فناوری است. گزارش‌های مختلفی از مراکز آمارسنجی حکایت از این دارد که نسل Z (نسل پربحث و مصرف‌کننده اصلی محصولات شرکت‌ها در این روزها) به‌جای تماشای صدا و سیما و ماهواره به دیدن VODها و یا ویدیوهای متتشر شده در شبکه‌های اجتماعی روی آورده است و این موضوع اهمیت VODها در جامعه را بیش از پیش نشان می‌دهد. هم‌افزایی بین بازیگران این صنعت نه تنها می‌تواند به جذب سرمایه‌های مختلف منجر شود، بلکه زیرساخت‌های لازم برای توسعه سایر صنایع خلاق را نیز فراهم کند. شرکت‌هایی مانند فیلم‌نت با انتشار محتوای تولیدی خود در بسترهای مختلف به‌جز پلتفرم خودشان، توانسته‌اند الگوی موفقی از این هم‌افزایی را ارائه دهند. این کار باعث شده تا محصولات فیلم‌نت پربازدیدترین محصولات ویدیویی در یک سال اخیر باشند چرا که کاربران در هر پلتفرمی به این محتواها دسترسی دارند. می‌توان گفت مدیرعامل فیلم‌نت با تاکید بر انتشار محتوای خود در پلتفرم‌های مختلف، رویکردی مشابه استراتژی شبکه (پلتفرم) HBO در توزیع محتوا اتخاذ کرده است. HBO با تولید سریال‌هایی مانند «بازی تاج و تخت» و انتشار آن در شبکه‌های جهانی، توانست بازار خود را گسترش دهد.

رقابت به‌عنوان عامل محرک در اقتصاد استارتاپی

در اکوسیستم استارتاپی، رقابت سالم نقش کلیدی در پویایی و نوآوری ایفا می‌کند. همان‌طور که علی سرتیپی در صحبت‌های خود در خلال رویداد یلداسامیت اشاره کرد، حضور رقبا در بازار نه تنها تهدید نیست، بلکه فرصتی برای رشد جمعی است. برای مثال، رقابت میان VODها در ایران به ایجاد تنوع در محتوا، بهبود کیفیت خدمات و افزایش رضایت کاربران منجر شده است و همانطور که گفته شد، نسل زد را به این صنعت نیز جذب کرده است.

یکی از ابعاد مهم رقابت در این حوزه، توسعه فناوری‌های نوین مانند تحلیل داده و هوش مصنوعی برای بهبود تجربه کاربری است. پلتفرم‌هایی که از این ابزارها بهره می‌گیرند، قادرند محتواهای شخصی‌سازی‌شده‌ای ارائه دهند و از این طریق، سهم بیشتری از بازار را به دست آورند. این امر نه تنها به افزایش درآمد آن‌ها کمک می‌کند، بلکه موجب گسترش پایگاه کاربران کل صنعت نیز می‌شود. نت‌فلیکس به‌عنوان پیشران این صنعت استفاده‌های بسیار خارق‌العاده‌ای از هوش مصنوعی در نمایش صفحات اپلیکیشن خود دارد و امید می‌رود این اتفاق به‌زودی در پلتفرم‌های ایرانی نظیر فیلم‌نت و سایر بازیگران نیز رخ دهد.

اتحاد به جای جنگ: راه‌حل برای چالش‌های مشترک

در شرایطی که صنایع نوظهوری مانند VOD با چالش‌های متعددی مانند محدودیت‌های زیرساختی، فقدان آگاهی عمومی یا مسائل قانونی مواجه هستند، اتحاد و همکاری میان بازیگران مختلف بازار می‌تواند بهترین راه‌حل باشد. مدیرعامل فیلم‌نت با تاکید بر تعامل‌پذیری، رقابت سالم و پرهیز از جنگ، یادآور می‌شود که جنگ میان بازیگران تنها به آسیب‌های بیشتر و از دست دادن فرصت‌های بازار منجر خواهد شد. در مقابل، تعامل و همکاری، ظرفیت‌های جدیدی را ایجاد می‌کند و می‌تواند به تسهیل حل مشکلات منجر شود.

در حالی که رقابت محرک نوآوری است، اتحاد می‌تواند به حل چالش‌های مشترک که نه فقط از جنس رگولاتوری بلکه از همه مدل هستند، کمک کند. برای مثال، مسائل زیرساختی، نظیر پهنای باند و هزینه‌های توزیع محتوا و همچنین همانطور که گفته شد، مقابله با برخی مسائل قانونی، از جمله موانع رشد VODها در ایران هستند که تنها با همکاری جمعی قابل حل هستند. تعامل میان بازیگران بازار می‌تواند به ایجاد استانداردهای مشترک، کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی منجر شود. علاوه بر این، همکاری در زمینه تبلیغات و بازاریابی می‌تواند نه تنها به سود شرکت‌ها باشد، بلکه به افزایش آگاهی عمومی و جذب کاربران جدید نیز کمک کند.

یکی از مهم‌ترین درس‌های جهانی درباره اتحاد و همدلی در صنعت VOD، تجربه چین است. در این کشور، پلتفرم‌هایی مانند iQIYI و Tencent Video با همکاری‌های استراتژیک، توانسته‌اند نه‌تنها بر مشکلات زیرساختی غلبه کنند، بلکه بازار محتوای دیجیتال را به یکی از بزرگ‌ترین بازارهای جهان تبدیل کنند. در مثالی دیگر می‌توان به غول صنعت فناوری در دنیا یعنی آمازون اشاره کرد که در سال ۲۰۲۱، با خرید MGM Studios، یکی از قدیمی‌ترین استودیوهای فیلم‌سازی هالیوود، استراتژی جدیدی برای توسعه محتوای خود آغاز کرد. این خرید به آمازون اجازه داد تا از محتوای غنی آرشیوی MGM، از جمله فیلم‌های محبوبی مانند «جیمز باند»، برای تقویت کتابخانه خود استفاده کند. این اتحاد، نه تنها به Amazon Prime Video کمک کرد که در رقابت با نتفلیکس و دیزنی‌پلاس بماند، بلکه به MGM نیز فرصت دسترسی به بازار جهانی را داد. حتی دیزنی پس از خرید فاکس، به‌جای بستن شبکه hulu ، آن را توسعه بخشید و در یک خط مشی جدید پیش برد و توانست رقیب خوبی برای نت‌فلیکس ایجاد کند.

چشم‌انداز بازار تولید محتوای ویدیویی

با توجه به استقبال روزافزون از VODها در ایران، پیش‌بینی می‌شود که این بازار طی سال‌های آینده به‌طور قابل توجهی گسترش یابد. همان‌طور که علی سرتیپی در صحبت‌های خود در این رویداد اشاره کرد، تعداد کاربران فعلی که حدود ۸ میلیون نفر است، می‌تواند به بیش از ۲۰ میلیون نفر برسد. اما برای دستیابی به این هدف، توسعه محتواهای بومی با کیفیت بالا، بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته و بهبود زیرساخت‌های توزیع محتوا ضروری است. همچنین نباید فراموش کنیم این هدف تنها در صورتی محقق می‌شود که بازیگران این صنعت به جای تقابل، با همکاری و تعامل سازنده، بر توسعه زیرساخت‌ها و بهبود خدمات تمرکز کنند.

نباید فراوش کنیم VODها نقش مهمی در جذب مخاطبان بین‌المللی دارند. محتوای فاخر ایرانی می‌تواند با ترجمه و زیرنویس مناسب به بازارهای خارجی عرضه شود و از این طریق، به توسعه اقتصاد صادراتی ایران نیز کمک کند. ورود VODها در بازارهای مختلف بومی در دنیا هم رخ داده و به‌عنوان مثال در کشور هند، نتفلیکس با سرمایه‌گذاری در تولید فیلم‌ها و سریال‌های بومی مانند «Sacred Games» توانست با پلتفرم‌های داخلی نظیر Hotstar رقابت کند و با «بازی مرکب» در کره جنوبی کولاک به پا کرده است.

در دنیای امروز، رقابت نه تنها یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر در تمامی بازارهاست، بلکه به‌عنوان یکی از عوامل کلیدی برای رشد، توسعه و پویایی هر صنعت نیز شناخته می‌شود. رقابت سالم و سازنده می‌تواند به رشد کیفی خدمات، تولید محتوا و تقویت تجربه کاربری منجر شود. با این حال، رقابت در صورتی می‌تواند نقش مثبت خود را ایفا کند که به یک جنگ فرسایشی میان بازیگران بازار تبدیل نشود. تجربه مدیران فیلم‌نت و سایر بازیگران این صنعت نشان می‌دهد که ترکیب رقابت و اتحاد، نه تنها به سود شرکت‌هاست، بلکه به رشد کلی اقتصاد دیجیتال در ایران نیز کمک خواهد کرد.

در انتها باید تاکید کرد برای آینده صنعت VOD یا به قول برخی افراد، رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر، ضروری است که بازیگران این بازار به‌جای تقابل، بر نوآوری، همکاری و ایجاد زیرساخت‌های پایدار تمرکز کنند تا ایران بتواند ضمن رشد این بازار پرپتانسیل در کشور، به‌عنوان یکی از قطب‌های اصلی تولید محتوای ویدیویی در فراتر از مرزهای کشور (مثلا کشورهای منطقه) شناخته شود.

آرش پارساپور