محمدرضا نصیری
رئالیتیشوها در تلویزیون جزو برنامههای پرطرفدار محسوب میشوند. از عصر جدید بگیرید که کپی برنامههای خارجی است تا دورهمی جدید مهران مدیری که یک مسابقه است. برنامههای ترکیبی هم همینطور؛ برنامههایی مثل دورهمی سری قبلی یا خندوانه و جنگهای طنز یا ورزشی. خارج از سازمان هم چنین برنامههایی معمولا میگیرند و مخاطب خاص خودشان را پیدا می کنند. مردم پول میدهند تا چنین برنامههایی را تماشا و اوقات فراغتشان را پر کنند و ببینند چه کسی برنده میشود. با هم بر رئالیتیشوهای ایرانی خارج از تلویزیون شامل مسابقات بین چهرههای معروف و برنامههای استعدادیابی مروری میکنیم و آنها را مورد بررسی قرار میدهیم.
هفت خان
محمدرضا گلزار پس از حاشیههایی که درباره دستمزد نجومیاش برای اجرای مسابقه تلویزیونی «برنده باش» ایجاد شد، مجبور شد مسابقه بعدیاش را در پلتفرمهای خارج از سازمان اجرا کند. هفت خان که مشخص نیست چرا «هفت خوان» نوشته نشده، فضایی مشابه برنده باش داشت. هفتخان خصوصیات یک رئالیتیشو را بهطور کامل دارد؛ از تعدادی شرکتکننده عادی گمنام تشکیل شده که برای برنده شدن مراحلی را طی میکنند و پیش میروند. گلزار در این مسابقه با دندانهای لمینیت شده که حرف زدن را برایش سختتر میکند، با شرکتکنندگان مسابقهاش سروکله میزد. شاید منتقدانش ترجیح بدهند او را در همین اجراها ببینند تا در فیلمها و سریالهای داستانی.
جوکر
ایده کپیبرداری شده این رئالیتیشو خیلی زود گرفت و مردم را درگیر خودش کرد. جوکر برخلاف نمونههای مشابه خود اصراری به پنهانکاری درباره اصل نبودنش نداشت و در تیتراژ ابتدایی اعتراف کرد که فرمول را از جایی ربوده است. جوکر بهقدری موفق شد که تقلید از آن و بازیهایش به خانوادهها و محافل دوستانه راه یافت و مثل بازی مافیا محبوب شد. برخی کمدینهای حاضر در این رئالیتیشو یکشبه به محبوبیت رسیدند و برخی دیگر بخشی از محبوبیت خود را از دست دادند. جوکر بهنوعی بیانگر درون بازیگران بود و درون آنها را نزد مردم برهنه ساخت. افرادی مثل رضا نیکخواه، حامد آهنگی، عباس جمشیدیفر، یوسف تیموری، و… به محبوبیت فوقالعادهای رسیدند و برخی دیگر نظیر ژوله، سیروس میمنت، میرطاهر مظلومی، هومن برقنورد و یکی دو اینفلوئنسر معروف اینستاگرامی با بخشی از محبوبیت خود خداحافظی کردند. مهران غفوریان و حمید لولایی هم نتوانستند انتظارات را برآورده کنند، هر چند همچنان محبوبیت فوقالعادهای دارند.
شبهای مافیا
برخلاف رئالیتیشوهایی که میهمانهای بیش از یک نفر و دستهجمعی مردانه دارند، شبهای مافیا از حضور زنان هم بهره برد؛ چیزی که برای برنامه جوکر قفل بود. شبهای مافیا برگرفته از بازی مافیایی است که پیشتر بین جوانان به محبوبیت دست یافته بود و نسل جدید، آن را در کافهها و محافل دوستانه بازی میکردند. شبهای مافیا این بازی را به جمع سلبریتیها برد، با اجرای محمدرضا علیمردانی. مخاطبان این رئالیتیشو هم محدود به افرادی هستند که این بازی را دستکم یکبار انجام دادهاند. برای همین شبهای مافیا مثل رقبایش فراگیر نشد.
شام ایرانی-۲
فصل دوم مجموعه شام ایرانی که با تقلید از الگوی ایرانیاش در آنسوی مرزها با نام بفرمایید شام و نمونههای اصلی خارجی ساخته شده، با حضور بازیگران در دستههای چهار تایی از یکی از ویاودیها پخش شد اما استقبال آن نسبت به فصل اول و نمونههای خارجی و اوریجینال کمتر بود. این هم جزو برنامههایی بود که ایرانیها بدون خرید کپیرایت آن اقدام به ساختش کردند. این مجموعه در ۳۲کشور بهطور قانونی تولید و پخش شده و نام ایران هم در فهرست خریداران دیده میشود اما نه چیزی که در داخل تولید شده. نمونه ایرانی و قانونی مربوط به یکی از شبکههای ماهوارهای فارسیزبان بود. نمونه داخلی این برنامه محبوب چندان نگرفت. در فصل دوم قسمت مربوط به مرحوم علی انصاریان و حامد آهنگی بیش از سایر قسمتها مورد توجه قرار گرفت که یکی حسرت مخاطبان برای درگذشت انصاریان بود و دیگری طنزهای فیالبداهه حامد آهنگی.
بندبازی
بنبازی هم از نمونههای خارجی الگوبرداری شد اما تفاوتی که داشت این بود که شرکتکنندگان این مسابقه یک میلیارد تومانی باید بهصورت گروهی شرکت میکردند و امکان ثبتنام خواننده یا نوازنده بهصورت انفرادی وجود نداشت. علیرضا عصار، مهراوه شریفی نیا، امید نعمتی و بهروز صفاریان هیات داوران مسابقه بندبازی را تشکیل میدادند که حضور شریفینیا در میان داوران در ابتدا انتقاداتی را به دنبال داشت اما خیلی زود وقتی کاربران معترض در شبکههای اجتماعی متوجه شدند خانم شریفینیا تحصیلکرده حوزه موسیقی و نوازنده حرفهای پیانو، فلوت کلیددار و درامز است، اعتراضشان را پس گرفتند. نیما بانکی، سازنده این رئالیتیشوی استعدادیابی سابقه ساخت چنین برنامههایی را در تلویزیون هم داشت و پیشتر مسابقه «ستارهساز» را برای شبکه سوم ساخته بود. اجرای این مسابقه تولید فیلمنت بر عهده امید حاجیلی بود و در ۳۱قسمت به پایان رسید.