به مناسبت عرضه اینترنتی فیلم کوتاه «خوابگردها» ساخته پویا نبی نگاهی به این اثر داشته ایم.
به گزارش فیلم نت نیوز، پویا نبی پیش از ساخت خوابگردها، سه فیلم شبی که زمین ایستاد، ماه عسل و سایلنت را ساخته که وجه اشتراک هر سه، حضور عوامل حرفه ای فیلم بلند در پشت صحنه و جلوی دوربین و ساختار حرفه ای و منسجم آنها بوده است و اگر ایرادی وارد بوده، به فیلمنامه مربوط می شود که به خصوص در سایلنت، کلیشه ای عمل شده و بیشتر به فکر «گفتن» به شکل مستقیم است تا «چگونه گفتن» به شکل غیر مستقیم. در حالیکه در فیلم کوتاه، اصل مهم، روایت موجز و معجز است که پیام دهی به شکل مستقیم، از اعجاز فیلم می کاهد. اما نبی در فیلم سوم خود سعی کرده این ضعف را بپوشاند و غیر از کارگردانی، در داستان و فیلمنامه هم نوآوری داشته باشد که موفق بوده است. در واقع از زاویه دید شور و شعوری که اشاره شد، اگر در دو فیلم قبلی صرفا قواعد را مهندسی شده، رعایت کرده بوده، در خوابگردها به تازگی و بداعت فیلم هم افزوده است.
خوابگردها داستان جوانی است که طبق روایت اول شخص، ابتدای فیلم می گوید که در خانه ای نمور و متروکه به شکل تنها زندگی می گند و گاهی دختری را می بیند. اما یک روز دختر مد نظر او وارد خانه می شود و از او سوالاتی می پرسد که مخاطب را دچار نوعی ابهام می کند که اصلا هویت این جوان چیست که در ادامه با نشانه شناسی درست نویسنده و کارگردان، مثل عکاسی او از خودش و چسباندن عکسها به دیوار و خراب شدن دوربین هنگام عکاسی از دختر و نمایش بازی دو کودک پسر و دختر روی پله ها، پی می بریم که شکل کنونی زندگی این دو نفر، می تواند آینده پسر و دختر کودکی باشد که در مقطع کودکی شاید طبق یک حادثه ای فوت کرده اند که نمود عینی اش را می بینیم که پسرک زمین می خورد، یا شاید از هم جدا شده اند و به این شکل فیلم حال و هوایی سورئال پیدا می کندکه همین رویکرد به خودی خود تحسین برانگیز است. در سینمایی که اغلب سراغ رئالیسم آن هم به شکل شتابزده و تقلبی و جعلی می روند، اینکه کارگردانی جسارت رفتن سمت حال و هوایی سورئالیستی داشته باشد، دستاورد مهمی است، مخصوصا اینکه پرداخت مناسبی داشته باشد. پرداخت خوابگردها به این شکل است که هیچ منطق زمانی و مکانی نداریم و همه چیز انگار در یک رویا سپری می شود و به نوعی از کشف و شهود جوان داستان شکل عینی پیدا می کند. مثلا او نمی داند چطوری، چه زمان و به چه نحوی وارد یک عمارت تاریخی فروریخته شده و زمان برای او متوقف مانده است و این منجمد شدن زمان، به خوبی منتقل شده است.
فیلمبرداری علی قاضی نیز قابل تحسین است. او که با ابد و یک روز نشان داد چه توانایی بالایی در حر کات دوربین به طور کنترل شده دارد، اینجا از عهده ثبت و ضبط تصاویر دل مرده و چرکین به خوبی برآمده است – با فیلمبرداری خوابگردها می شود گفت لایق دریافت تندیس جشنواره فیلم کوتاه تهران بود- فیلم، سیاه و سفید نیست اما رنگ شادی هم در آن دیده نمی شود و بیشتر رنگ های تیره، کدر و تار در آن استفاده شده است که به نوعی به خاموشی رویا از سوی پسرک و دخترک داستان می تواند ربط داشته باشد و قاضی این مفاهیم را به خوبی درک کرده است.
یکی دیگر از ابزارهای کارگردان، طراحی صحنه فیلم است که تقریبا هیچ چیز سالمی در فضا وجود ندارد و همه چیز خیس و نمور و خراب و به شکل آوار است که می توان این شکل طراحی را تعمیم داد به خانه ای که در کودکی، یک خانه رویایی بوده اما حالا در غیاب وجود انسانی، تبدیل به یک غار متروکه شده است که تاویل های خاص خودش را دارد و نبی توانسته بستر لازم برای خوانش های مختلف از فیلمش را با این روایت نشانه شناسانه و ساختاری جذاب فراهم کند.
محسن جعفری‌راد
سینما سینما
فیلم را اینجا ببینید.
