مضمون اصلی فیلم «کوچه»، آشنایی‌زدایی از چهره شهدا و خانواده‌های آنها است که همواره در رسانه‌های رسمی به ویژه تلویزیون و حتی سینما با کلیشه‌های رایج معرفی شده‌اند.
به گزارش فیلم نت نیوز، محمد تقی زاده عضو انجمن منتقدان در یادداشتی به فیلم کوتاه «کوچه» به کارگردانی محمدرضا مصباح و نویسندگی بهمن و بهرام ارک ;i به تازگی در پلتفرم فیلم‌نت اکران آنلاین شده پرداخته است.
فیلم کوتاه «کوچه» به کارگردانی محمدرضا مصباح و نویسندگی بهمن و بهرام ارک به تازگی در پلتفرم فیلم‌نت اکران آنلاین شده است. ذکر این نکته حایز اهمیت است که اقدام فیلم‌نت در به نمایش درآوردن آثار کوتاه سینمایی به عنوان زیربنای سینمای بلند داستانی تصمیمی مهم و قابل تامل است که می‌تواند در دیگر بسترهای مجازی تداوم یابد. طبق آمار، هر ساله نزدیک به ۲ هزار فیلم کوتاه در کشور ساخته می‌شود که کمتر از ۴۰ یا ۵۰ فیلم به مدد اکران جشنواره‌ای، فرصت تماشا پیدا میکنند و مابقی از چرخه اکران به طرز آزاردهنده‌ای خارج می‌شوند.
محمدرضا مصباح برای سینمادوستان نام آشنایی در تهیه‌کنندگی در سینما است. او بیش از ۱۰ فیلم را تهیه یا سرمایه‌گذاری کرده اما بیش از هر چیز حضور او در فیلم‌هایی چون «پوست»، «درآغوش درخت»، «بی‌مادر» و «سینما شهرقصه»، نام او را به عنوان یک تهیه‌کننده فعال سینمایی جا انداخت. مصباح در نخستین تجربه فیلمسازی خود به سراغ فیلمنامه برادران ارک رفته که پیش‌تر در فیلم «پوست» با آنها همکاری کرده بود. نخستین تجربه کارگردانی مصباح به مذاق داوران و تماشاگران خوش آمد چنانچه در سی و ششمین جشنواره فیلم کوتاه به عنوان بهترین فیلم از نگاه مردم انتخاب شد و در جشنواره سی و هشتم فیلم فجر از سمت داوران نامزد بهترین فیلم کوتاه جشنواره شد.
«کوچه» یک فیلم ۱۴ دقیقه‌‌ای است اما به نظر می‌رسد زمان زیادی برای نوشتن فیلمنامه و اجرای آن صرف شده و پشت چنین فیلم کوتاهی لیست بلندی از عوامل متخصص سینمایی قابل مشاهده است؛ از نویسندگی و کارگردانی برادران ارک و محمدرضا مصباح تا بازیگری نورا هاشمی و گلاب آدینه. بخش سینماتوگرافیک فیلم نیز قاب‌های جالبی دارد که با فضا و دکوراتیو داخل خانه چشم‌نوازتر شده است.
مضمون اصلی فیلم «کوچه»، آشنایی‌زدایی از چهره شهدا و خانواده‌های آنها است که همواره در رسانه‌های رسمی به خصوص تلویزیون و حتی سینما با کلیشه‌های رایج معرفی شده‌اند. در فیلم «کوچه» با همسر شهیدی روبرو هستیم که نه تنها حجاب کامل ندارد بلکه تاکید دارد که بازیگری که نقش‌اش را ایفا می‌‌کند تداعی‌گر خود واقعی او باشد و این اصالت و دعوت به اصیل بودن نکته متمایز و برجسته فیلم «کوچه» است که در میان حجم فراوان فیلم‌هایی که در خصوص خانواده‌های شهدا ساخته شده، اتفاق مهمی است.
شهید فیلم «کوچه» نیز همچون همسرش، فردی متفاوت با چهره‌های مرسوم شهدا در سینما است. ناصر که نام کوچه نیز به نام او مزین شده بود و ورودیه فیلم به همین بهانه صورت گرفته، فردی است که عاشق موسیقی و صدای فرهاد مهراد است و با اکثریت مذهبی که در جنگ شرکت کرده‌اند و عموما معرفی شده‌اند، تفاوت زیادی دارد. گویا فیلمساز در این آشنایی‌زدایی می‌خواهد تاکید کند که جنگ ایران و عراق مختص فرد یا نهاد خاصی نبوده و همه مردم با همه ی گرایش‌های فکری و اجتماعی در آن حضور داشتند.
علاوه بر آشنایی‌زدایی از چهره خانواده‌های شهدا، فیلم در لایه‌های زیرین خود در مونولوگ‌گویی شخصیت افخم با بازی درخشان گلاب آدینه به انتقاد از مدیریت شهری و برخی کج‌سلیقگی‌های فرهنگی می‌پردازد. در بخشی از این مونولوگ، افخم درباره علت تغییر اسم «کوچه» از نام شهید به یک اسم شماره‌دار این طور می‌‌گوید که مدیران برای اینکه کوچه اصلی و خیایان اصلی محل جغرافیایی ما نام شهید است و برای اینکه این تکرار سه باره نشود، اسم کوچه را تغییر داده‌اند! موضوعی مهم و قابل نقد که به نظر می‌رسد جای تامل و پیگیری بیشتری دارد به ویژه برای مدیرانی که داعیه پاسداشت نام شهدا را دارند، چگونه با این بهانه‌ها، از تکرار اسم آنها جلوگیری میکنند.
حضور بازیگران مطرح سینما در فیلم‌های کوتاه در سال‌های اخیر، اتفاق مهم و قابل اعتنایی است که از سوی این بازیگران برای دیده‌تر‌شدن آثار کوتاه و حمایت از فیلمسازان این عرصه صورت گرفته است. اتفاقی که اغلب با حضور بدون دستمزد بوده و اتفاقا کمک زیادی به این گونه آثار کرده است. هرچه باشد سینما هنر جذابی است و حضور بازیگران چهره در جلب توجه تماشاگران عام و خاص غیرقابل انکار است.
در فیلم «کوچه» شاهد هنرنمایی مادر و دختر واقعی یعنی گلاب آدینه و نورا هاشمی در نقش جوانی و کهنسالی یک همسر شهید هستیم که هر دو نقش‌آفرینی جالبی از آب در آمده است و پیش از این، شاهد چنین حضوری از آدینه و هاشمی در سینما نبودیم. در نقطه مقابل حضور نابازیگر آماتور فیلم قابل توجه است که گویا به طور عمد قرار است در فیلم بد بازی کند یا ناتوان جلوه داده شود. انتقاد مکرر کارگردان و شخصیت افخم از نابازیگری که قرار است نقش او را بازی کند نکته مهمی را گوشزد می‌‌کند. به این نابازیگر تاکید می‌شود که نمی‌تواند غم و انتظار یک همسر شهید را در قبال خارج شدن او از خانه، بازی کند. این کنایه انتقادی علاوه براینکه اشاره‌ای است به ناتوانی نسل جدید بازیگران سینما در مقابل نسل‌های قبل‌تر، می‌تواند این طور نیز برداشت شود که به تصویر کشیدن غم و انتظار یک همسر شهید در قاب سینما قابل نمایش نیست.
ساختار فیلم «کوچه»، ساختاری تو در تو است و جزو مجموعه آثار فیلم در فیلم طبقه‌بندی می‌شود که در جریان یک فیلم، مراحل ساخت فیلم دیگر به نمایش در می‌آید. این تمهید فیلمساز علاوه بر اینکه به واقعی‌تر شدن فضای فیلم و عینیت بخشیدن به مضامین آن کمک کرده، باعث شده مراحل ساخت یک فیلم، رئال نشان داده شود و برخی عوامل تصویرنشدنی از احساسات انسانی نیز به عنوان ایراد و اشکال مدیوم سینما و وجه تمایز آن با واقعیت موجود به مخاطب نمایانگر شود.
