به گزارش فیلم‌نت نیوز، «مصائب شیرین ۲ » دنباله سینمایی فیلمی با همین نام است که ۲۰ سال پیش روانه سینماها شد. قسمت اول «مصائب شیرین» در سال ۱۳۷۷ و نسخه دوم آن در سال ۱۳۹۷ ساخته و ۶ سال بعد در سال ۱۴۰۳ به اکران سینماها در آمد با این وجود چیزی که در هر دو نسخه به شدت بروز و ظهور دارد، تازگی و کهنه نشدن است. هر دو فیلم با تاخیری که در اکران داشتند، بوی کهنگی نگرفتند و دلیل این مهم، این است که هر دو از مضامین و موضوعات اجتماعی و اصیلی می‌گویند که همیشه تازگی دارد: عشق، خانواده، تقابل نسل‌‌ها، زندگی، مرگ و مهاجرت از مضامین مهمی است که در این فیلم‌ها مطرح می‌شود و هیچ بوی کهنگی و جنبه کلیشه و تکرار پیدا نمی‌کنند.
«مصائب شیرین ۲» از این منظر فیلمی مضمون‌گرا است که دستمایه‌ها و رویکردهای تجربه‌گرایانه علیرضا داودنژاد در مقام نویسنده، کارگردان و تهیه‌کننده در آن به خوبی قابل ردیابی و برداشت است. دوربین رودست و فیلمبرداری با دوربین‌های ساده آن چیزی است که داودنژاد در فیلم‌های متاخر خود از قبیل «روغن مار» و «کلاس هنرپیشگی» نیز آن را امتحان کرد که از سهل و ممتنع بودن، امر فیلمسازی بگوید و دعوتی باشد برای کسانی که دغدغه و علاقه فیلمسازی دارند و توان مالی یا امکانات لازم برای آن را ندارند.
اکران فیلم‌های روز سینمای ایران در سینما آنلاین فیلم‌نت
نکته قابل تاکید دیگر درباره فیلمساز این است که مرور کارنامه فیلمسازی داودنژاد ازساخت فیلم نازنین در سال ۱۳۵۴ تا خانه عنکبوت ۱۳۶۲ و هوو، تیغ‌زن، مرهم، کلاس هنرپیشگی و روغن مار نشان می‌دهد که او از تجربه‌گراترین و به روزترین فیلمسازان ایرانی است که به هیچ وجه در یک ژانر و سبک خاص، محدود نشده است و همواره با جامعه و مردم خود جلو آمده است. مخاطب به‌روز ایرانی را شناسایی کرده و به عنوان یکی از مستقل‌ترین فیلمسازان قبل و بعد انقلاب، تنها برای مردم فیلم ساخته است.
دغدغه سینما از مهمترین دغدغه‌‌های نه تنها علیرضا داودنژاد بلکه خانواده داودنژاد است که منجر به ساخت چند فیلم با همکاری خانواده او شده است. سینما برای داودنژادی‌‌ها نه تنها مایه امرار معاش و نه وسیله‌ای برای سرگرمی است، سینما برای آنها خود زندگی است و تنیدگی سینما و زندگی باعث اتفاقات مهمی در آثار او شده است. از مهمترین مزیت‌‌های چنین رویکردی، بالا رفتن جنبه‌های رئالیستی کار چه در مقام اجرا و چه در نگارش فیلمنامه و بازی بازیگران است. بی‌راه نیست بخش‌های از فیلم بی‌ادعای «مصائب شیرین ۲» را از لحاظ اجرایی، فیلمنامه و بازی بازیگران از بهترین سکانس‌های تاریخ سینمای ایران دانست هرچند که مشکل فیلم ادامه ندادن این روند در روایت‌گری است که باعث شده فیلم، انسجام و یکدستی را در همه لحظات خود حفظ نکند.
بعد از سینما یا حتی می‌‌توان گفت در کنار سینما، دغدغه اصلی داودنژاد در این فیلم و فیلم‌های دیگر کارنامه فیلمسازی او، خانواده است. واقعیت‌های ریز و درشت زندگی خانوادگی در نگاه جزئی‌نگر این فیلمساز به خوبی ضبط و ثبت شده و از همین رو است که مخاطب در مواجهه با فیلم و در لحظات مختلف آن، گویی بخشی از زندگی واقعی را جلوی چشمان خود می‌بیند و این چیز کمی در سینمای رویاپرداز امروز جهان و سینمای تصنعی و غیرقابل باور ایران نیست.
هرچقدر در «مصائب شیرین ۱»، شکل‌گیری خانواده و عشق و مصائب آن مورد توجه قرار گرفت، در «مصائب شیرین ۲»، معضلات و مصائب بعد از ازدواج، فرزندآوری و بالاخره مهاجرت خانواده رضا و مونا مورد کنکاش قرار گرفته است. فیلم ادعای روانشناسانه و جامعه شناسانه ندارد اما درون درام خود به مسائل مهم روانشناسی و جامعه شناسی ایران امروز اشاره دارد. موضوعاتی که با گذشت چند سال از ساخت فیلم، همچنان تازه و زنده است و متاسفانه حل نشده است. فاصله میان نسل‌‌ها که به نوعی تضاد نسلی انجامیده در فیلم به خوبی و در میان کاراکترهای مختلف به خصوص مادر و دختر (مونا و مانا) نشان مخاطب داده می‌شود. تشخص و نگاه سنتی نسل گذشته در مقابل طغیان و مطالبه‌گری نسل جدید موسوم به نسل زد، از گفتار و رفتار مونا و مانا قابل درک و باور است و این پردازش شخصیت در همه کاراکترها تداوم پیدا کرده است.
«مصائب شیرین ۲»، کاراکتر و شخصیت کم ندارد و تمامی اعضای خانواده داودنژاد به نوعی شخصیت‌های سینمایی فیلم او هستند. به جز خانواده مونا، رضا و مانا دیگر اعضای خانواده از دایی و زن دایی تا عمه، پسر و دختر عمه و مادربزرگ و دیگر اعضای معمولی و دورتر خانواده نیز در فیلم موثر و با اهمیت هستند؛ اینجاست که بار دیگر بحث تنیدگی سینما و زندگی در فیلم‌های داودنژاد و بخصوص این فیلم مهم و قابل تاکید می‌شود. اعضای خانواده او به واقعی‌ترین شکل ممکن نقش اصلی خود در دنیای واقعی را در فیلم ایفا می‌کنند از مادربزرگی که برای خانواده‌اش پشت دوربین اسکایپ دست تکان می‌دهد تا دایی که با لهجه خاص و شیرین، نقش نوعی بزرگ‌تر، هدایت‌گر و حامی را در فیلم و زندگی زوج اصلی و خانواده ایفا می‌کند.
«مصائب شیرین ۲» فیلم بی عیب و نقصی نیست و جاهایی از ریتم می‌افتد، درجا می‌زند و شعاری می‌شود اما در نگاه کلی، فیلمی ارزنده برای تماشای خانوادههایی است که با معضل مهاجرت دست و پنجه نرم کرده و می‌کنند. دایره تاثیرگذاری فیلم را نباید فقط به مهاجرت‌کنند‌گان محدود کرد بلکه تمامی خانواده‌‌های فارسی زبان داخل و خارجی به نوعی هدف فیلمساز بوده‌اند؛ خانوادههایی که اصولا فیلم برای آنها ساخته شده و بدون شک بخشی از زندگی و زمانه خود را با تماشای آن خواهند دید.
محمد تقی‌زاده منتقد سینما
