یک نویسنده در یادداشتی به تحلیل فیلم «ساعت بازدید» پرداخته و نقاط مشترک آن با «ژانوس» اثر ان بیتی نویسنده برجسته آمریکایی را مطرح کرده است.
به گزارش فیلم نت نیوز، فیلم کوتاه «ساعت بازدید» داستانی در رابطه با این سال‌های ایران دارد و از روایتی روان، سنجیده و دلنشین برخوردار است. ماجرا آنقدر پخته و تنیده شده که حتی نمی‌توان گفت کجا شروع و کجا ختم می‌شود. در آن هیچ کنشی به تنهایی بیانگر ماجرا نیست -ماجرایی که تمام آن را اصلا نمی‌شود گفت- اما بُرندگی آن در همین است: وقتش که رسد مخاطب به یاد خواهد آورد و خاطره این بار به جای یک خبر، تجربه‌‌ای نزدیک خواهد بود. پختگی و سنجیدگی روایت تنها نقطه‌ی قوّت فیلم نیست. تمام اجزا و جوانب آن از دقت و ظرافت برخوردارند و بازی‌ها هم فوق‌العاده‌اند. پیشنهاد می‌کنیم «ساعت بازدید» اثر وحید صداقت را ببینید. این فیلم روی هاشور و فیلم‌نت قابل تماشا است.
به جای پرداختن به خود داستان، شاید خالی از لطف نباشد به داستانی دیگر که شباهتی نمادین با آن دارد، یعنی «ژانوس» اثر ان بیتی نویسنده برجسته آمریکایی و ارتباط آن با «ساعت بازدید» اشاره کنیم. آندره‌آ کارمند یک بنگاه مسکن، جامی سفالی دارد و آن را برای جذاب‌تر نشان دادن خانه‌ها در گوشه‌ای از آنها می‌گذارد. جامی که معمولا بی‌ادعا در جایی قرار گرفته، اما برای آندره‌آ بسیار بیشتر از یک شی‌ء صرف است. در ساختار روانی آندره‌آ یک نپذیرفتن و دوگانگی وجود دارد که جام نمود نمادین آن است و عنوان داستان یعنی ژانوس به همین اشاره دارد. ژانوس، خدای آغاز، پایان و گذار بوده و او را معمولا با دو چهره تصویر می‌کردند که یکی از آنها به جلو و دیگری به عقب می‌نگریست و به همین دلیل افرادی که شخصیتی دوگانه داشتند را نیز ژانوس خطاب می‌کردند. در بخشی از داستان می‌خوانیم:
«آندره‌آ فکر کرد نکته‌ی جالب و متناقض‌نمای جام این است که هم به چشم نمی‌آيد و هم پیداست. […] مشکل می‌توانستی [لکه‌های رنگِ آن] را نادیده بگیری زیرا می‌درخشیدند، لحظه‌ای خودی نشان می‌دادند و دوباره به همان شکل سابق برمی‌گشتند. […] شب‌ها تنها در اتاق نشیمن معمولا جام را تماشا می‌کرد که آرام و دور از خطر بی‌هیچ درخششی روی میز نشسته بود. در همین حالت بی‌نقص بود. جهانی به دو نیم: گویا و عمیقا خالی.»
در «ساعت بازدید» توجه ما معطوف به آدم‌هاست، ولی در زمینه، خانه با تمام بزرگی و دربرگیرندگیش حضوری یادآور جام داستان ان بیتی دارد. این شباهت آگاهانه یا عمدی نیست، اما در ساحت نمادین تقریبا کامل است و عجیب نیست که با خود «ژانوس» نیز پیوند می‌خورد. انگار مرد قصه کهن‌الگوی ژانوس را می‌پذیرد. ژانوس پس از مرگ به مقام خدایی می‌رسد. چند سکانس از فیلم صبورانه به باز کردن و بستن درها و نیز جواب دادن به آیفون اختصاص یافته که یادآور نقش دیگر ژانوس است. رومیان ژانوس را خدای در و دربانی می‌دانستند و هر خانه‌ی رومی دارای یک ژانوس بود. شاید بتوان گفت که درستی و لزوم این سکانس‌ها ناشی از همین ارتباط نمادین است. معابد ژانوس در روزگار صلح بسته بودند و فقط در هنگام جنگ درهای خود را باز می‌کردند. در فیلم فقط یک لحظه است که مرد برآشفته می‌شود، و دقیقا در همان لحظه، داستان درهای خود را به روی ما می‌گشاید.
* برای داستان ژانوس و نقد آن رجوع کنید به زنده‌رود، شماره‌ی ۲۰ و ۲۱، پاییز و زمستان ۸۰
آرش کاظمی
صفحه اینستاگرامی @perceiving.art
فیلم کوتاه «ساعت بازدید» را اینجا ببینید. بابک کریمی، بانیپال شومون، ﺷﻘﺎﯾﻖ ﻓﺮﯾﺎدﺷﯿﺮان بازیگران فیلم وحید صداقت هستند.
