«سال گربه» با «تمساح خونی» چه می‌کند؟

به‌ گزارش فیلم‌ نت نیوز، سینمای ایران سینمایی است که کمتر سراغ ژانرهای متفاوت سینمایی می‌رود و این موضوع دلایل مختلف دارد. عمده آثاری که در بدنه سینمای کشورمان ساخته می‌شوند به آثار کمدی و یا درام محدود می‌شوند و کمتر فیلم جنایی، اکشن، تخیلی، موزیکال، ترسناک و… در اینجا ساخته می‌شود. فیلم کمدی مانند بسیاری از نقاط دنیا، بفروش‌ترین اثر در سینمای ایران است و این ایراد که گفته می‌شود مخاطبان سینمای ایران به‌دنبال آثار کمدی ضعیف هستند، ایرادی ناوارد است. با نگاهی به بسیاری از کشورهای اروپایی، آفریقایی و آسیایی می‌بینیم که سینمای کمدی در این کشورها هم با اقبال عمومی مواجه می‌شود.

با نگاهی به آثار پرفروش در سال‌های گذشته باکس آفیس کشورمان به این نکته پی می‌بریم که تقریباً هر ساله پرفروش‌ترین آثار سینمایی متعلق به ژانر کمدی بوده است. فیلم‌های کمدی برخلاف بسیاری از آثار هالیوودی نیازی به بودجه‌های هنگفت و  سکانس‌های پرزرق و برق ندارند و خنده گرفتن از مخاطب می‌تواند با کمترین بودجه و با طنازی بازیگران به دست بیاید. سلیقه کمدی در سینمای ایران سلیقه چندان قدرتمندی نیست و با آثار نازلی که در این سبک ساخته شده، فیلم‌های کمدی ایرانی سقوط تندی را در سال‌های اخیر تجربه کرده‌اند. با این‌حال برخی آثار توانستند در این بین خوش بدرخشند و تبدیل به پرفروش‌ترین فیلم‌های سینمای کشور شوند.

جواد عزتی بازیگر محبوب و ستاره‌ای است که پیش‌تر با سبک کمدی کار کرده و یکی از بهترین نقش‌آفرینی‌های خود را در نقش بابا اتی در سریال «قهوه تلخ» داشته است. جواد عزتی خیلی زود خودش را از اینکه برچسب سینمای کمدی رویش باقی بماند بیرون کشید و نگذاشت مانند بسیاری از بازیگران در این ژانر حل شود و با آن شناخته شود. از آنسو بهرام افشاری در سینما نتوانسته هنوز با یک نقش جدی خودش را نشان دهد و در حال حاضر به عنوان یک بازیگر کمدی شناخته می‌شود. تلاش‌هایی که او برای ایفاگری نقش جدی (دست‌کم در بدنه سینما) داشته با شکست مواجه شده است و هرچند او در صحنه تئاتر ثابت کرده که بازیگر متن‌های جدی هم است اما عمده مخاطبین کماکان او را با هیبتی قد بلند و بامزه می‌شناسند که از سریال «پایتخت» گل کرد و حالا با «فسیل» و «سال گربه» راه کمدی خود را ادامه می‌دهد.

با اینکه «فسیل» در سال گذشته توانست رکوردهای سینمایی در کشور را جابجا کند اما حضور بهرام افشاری برای فروش «سال گربه» به تنهایی کافی نیست و متأسفانه عوامل این اثر به همین موضوع بسنده کردند. از آنسو فیلم «سال گربه» با وجود اینکه سعی می‌کند افراد مشهور متخلفی چون رشید‌پور و حمید معصومی‌نژاد و علی اوجی و… را وارد فیلمنامه خود کند و در نیمه دوم به این چهره‌ها چنگ می‌زند تا رستگار شود؛ اما باید اعتراف کرد که فیلمنامه تنها به افشاری و قدرت طنز او تکیه کرده و این موضوع آنقدر روی دوش بازیگر سنگینی می‌کند که کمر او را خم کرده است. افشاری در فیلم «فسیل» هم دو بازیگر کاربلد دیگر در کنار خود داشت و با اینکه ستاره جمع بود اما قرص‌های مکملی که در کنارش قرار گرفته بودند این امکان را داشتند تا خودشان را نشان دهند و در واقع کارگردان «فسیل» او را تبدیل به یک ارتش تک نفره نکرده بود. 

از آنسو جواد عزتی که اولین تجربه‌اش را در صندلی کارگردانی در پشت صحنه تجربه می‌کند، خودش را ستاره و گل سرسبد فیلم نکرده و بو و عطر کمدی را در جای جای اثر پخش کرده است. کاری که عزتی در فیلم «تمساح خونی» انجام داده دقیقاً اقدامی متضاد با «سال گربه» است و به‌جای اینکه به سمت فردگردایی یا به قولی تک بازیگر محوری برود، کل عوامل فیلم را دخیل بار کمدی فیلم کرده است. 

اتفاق مشابه دیگری که در هر دو این آثار وجود دارد، نگاهی نو به سبک کمدی و وارد کردن یک جریان تازه کمدی به سینمای ایران است. هر دو این آثار سعی داشته‌اند تا از کمدی از جنس فیلمفارسی که در سال‌های اخیر دوباره ترند شده تا حدی فاصله بگیرند و نوآوری و خلاقیت را وارد تنه اصلی فیلم خود کنند. عزتی در «تمساح گربه» سراغ یک کمدی اکشن رفته که در سینمای ایران به تعداد انگشتان یک دست هم اثری مشابه ندارد (شاید فیلم «قانون مورفی» یا «مومیایی ۳» را بتوان آثاری همرده با این فیلم دانست). از آنسو مصطفی تقی‌زاده (کارگردان فیلم سال گربه) نیز سعی داشته تا فیلمی کمدی-فانتزی بسازد و یک جریان‌سازی انجام دهد. آثار کمدی-فانتزی هم در سینمای ایران به‌ندرت یافت می‌شود اما عمدتاً نتوانستند راهی به پیش ببرند و سال گربه نیز به همین نفرین دچار شده است. المان‌های فانتزی در این اثر آنقدر کمرنگ و ناملموس هستند که مخاطب به‌جای درک فانتزی، عطر و بوی عجیب و غریبی را استشمام می‌کند و نمی‌تواند وارد خیالات فانتزی کارگردان و فیلمنامه بشود. فیلمنامه در این قدم شکست می‌خورد و بیشتر از آنکه شبیه به یک فانتزی-کمدی بشود تبدیل به یک فیلم مضحک می‌شود که عمده مخاطبین را از خود می‌راند. 

«تمساح خونی» یک اثر درخشان و شاهکار در سینمای ایران نیست اما اثری قابل تأمل در سینمای کمدی سال‌های اخیر است که به ورطه تکرار رسیده است. خوشبختانه چند سالی می‌شود که از فرمول موسیقی دامبالی دیمبو + فرنگ + شوخی خط قرمزی مساوی است با فروش میلیاردی گذر کرده‌ایم (البته این موضوع را هنوز همه کارگردانان درک نکرده‌اند) و جنس کمدی بهتری را در سینمای ایران شاهد هستیم. «تمساح خونی» ادامه دهنده همین مسیر بهتر است و با اینکه با پرچمدار شدن فاصله زیادی دارد اما بازهم توانسته با خلاقیت و چاشنی اکشن و تمسک جوییدن به المان‌های هالیوودی در حد بضاعت خود، اثری نسبتاً متفاوت را در سینمای ایران خلق کند. «سال گربه» اما با وجود اینکه زور می‌زند تا متفاوت باشد، در نهایت یک اثر تکراری خسته کننده است که بهرام افشاری آن با وجود قدرت بازیگری فوق‌العاده، واشر سرسیلندر می‌سوزاند و نمی‌تواند تنهایی کل یک اثر را جمع کند.

در نهایت به‌نظر می‌رسد فیلم «تمساح خونی» یکی از پرفروش‌ترین آثار سینمایی امسال بشود و «سال گربه» نیز به فروش خوبی دست پیدا کند اما بعید است که بتواند شگفتی‌سازی «فسیل» را تکرار کند و از رد خون جواد عزتی رد بشود. «سال گربه» در بهترین حالت به سوددهی خوبی برای تهیه‌کننده می‌رسد اما تصور می‌کنم نامش در فهرست پنج فیلم پرفروش امسال در پایان ۱۴۰۳ وجود نخواهد داشت.

ذائقه سینمادوستان آثار ایرانی چه در سالن‌ها و چه در اکران آنلاین فیلم ها تفاوت خاصی ندارد. آنطور که آمار VODها می‌گوید، از بین آثاری که به اکران آنلاین رسیدند، همچنان فیلم‌هایی نظیر فسیل، خوب بد جلف ۲ و زیرنظر به فروش خوبی دست پیدا کردند. این موضوع نشان می‌دهد که ایرانیان چه در اکران آنلاین و چه در اکران گیشه، ارادت خود را به ژانر کمدی نشان داده و همیشه این سبک فیلم‌ها را دوست دارند. سینمای کمدی ایران راهی است برای فرار از استرس و مشکلاتی که مردم در طول شبانه روز با آن درگیر هستند و همچنین راهی است برای حرف‌هایی که در شرایط اجتماعی حاضر نمی‌توان به صراحت آن‌ها را به زبان آورد. از همین رو سینمای کمدی در ایران همیشه جایگاه خودش را خواهد داشت و در ادامه سال ۱۴۰۳ هم احتمالاً شاهد اکران آثار کمدی قدرتمندی مثل «تمساح خونی» خواهیم بود.

آرش پارساپور